بررسی مروری و انتقادی رویکرد نظام ملی نوآوری؛ از ابعاد مفهومی تا فرایند سیاست گذاری

صبغه سیاست گذاری و تصمیم گیری در سیستم با تاریخ علم مدیریت عجین است. رویکردها و نظریه پردازی های اولیه این حوزه مطالعاتی عمدتا مبتنی بر رویکردهای مهندسی و کمی بوده و مشحون از روش های توسعه یافته در گفتمان «مدیریت علمی» است. اگرچه رویکردهای متاخر این حوزه برگرفته از زیربخش های نوظهور حوزه مدیریت همچون آینده پژوهی و سیاست گذاری علم و فناوری، جنبه کیفی، توصیفی و تبیینی یافته است. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و بررسی مروری رویکرد نظام نوآوری، عناصر و مولفه های گفتمانی (و شاید پارادایمی) آن، معرفی اجمالی نظریه های توسعه یافته درون آن و تمرکز بر ابعاد مفهومی یا فرایندی سیاست گذاری و تصمیم گیری در چنین نظامی است. رویکرد نظام نوآوری به عنوان رویکرد متاخر فضای سیاست گذاری علم و فناوری تاریخی کم تر از سه دهه دارد و ازاین رو، این مطالعه به بازنمایی خلاهای نظریه ای هر دو بخش مفاهیم و فرایند سیاست گذاری علم و فناوری در این رویکرد پرداخته و ضعف های آن را برجسته می سازد. این بررسی مروری نشان می دهد که این رویکرد دارای ضعف جدی در برخی مولفه ها همچون نهاد، عدم توجه به سیاست های راهبردی و فقدان ابزارهای سیستمی متناسب با خود است. به علاوه اینکه رویکرد نظام نوآوری نظریات علی و تحلیلی (نه توصیفی) بدیعی را برای فرایند سیاست گذاری در بافت علم و فناوری پیشنهاد نمی کند.