ارزیابی تاثیر شیب بر فرسایش و جابه جایی رسوب برآوردشده با روش سزیم-137 در آبخیز معرف خامسان

تراز رسوب مفهوم و ابزاری ارزشمند برای توصیف کردن تولید، انتقال و ذخیره سازی رسوب در آبخیز است. برای بررسی تاثیر شیب بر تراز رسوب در آبخیز معرف خامسان در جنوب استان کردستان، نقشه ی توزیعی فرسایش و رسوب با سزیم-137 تهیه و با نقشه ی شیب هم پوشانی داده شد. نتیجه نشان داد که در 15 زیرحوزه با مساحت و شیب متوسط 185/39 هکتار و 31/83%، متوسط نسبت جابه جایی رسوب 28/43% بود، و با افزایش یافتن مساحت تا سطح کل حوزه (4098/66 هکتار، بی رخنمون های سنگی) با شیب متوسط 25/26 % به 12/63% کاهش یافت. این نتیجه بر تاثیر دشت میانی حوزه با شیب متوسط 10/27% بر تله اندازی رسوب و کاهش نسبت جابه جایی رسوب به اندازه ی 15/8% تاکید دارد. نتیجه ی مقایسه ی تراز رسوب در طبقه های شیب نشان داد که در کاربری های باغ، زراعت آبی و مرتع حفاظت شده، در همه ی شیب ها رسوب گذاری غالب است، در حالی که تقریبا کل فرسایش در کاربری زراعت دیم در شیب های 2 تا 20% و مرتع در شیب های بیش تر از 30% است. بنابراین پیشنهاد می شود قبل از ساختن بندهای رسوب گیر، جابه جایی رسوب با تاکید بر عمل کرد نواحی کم شیب در جایگاه مخزن رسوب بررسی شود، و سپس اگر نیاز بود بندهای رسوب گیر آن هم در مکان هایی با بیشترین کارآیی ساخته شود. توصیه می شود از تبدیل کردن مرتع به دیم زار و شخم زدن در جهت شیب جلوگیری شود.