شکل گیری خانوار و ترتیبات زندگی جوانان در ایران: شواهدی از تاخیر در گذار به زندگی مستقل

شکل‎گیری خانوار جدید توسط جوانان از مراحل مهم در چرخه‎ی زندگی خانوار بوده و به عنوان گذار به مرحله بزرگ سالی تعبیر می‎شود. هدف مطالعه‎ی حاضر، بررسی ترتیبات زندگی جوانان در ایران و شناخت روندها و عوامل موثر بر میزان‎های سرپرستی آن‎ها می‎باشد. برای تحقق این هدف اطلاعات جوانان 29-15 ساله در طی دوره 1395-1363 با استفاده از داده‎های طرح هزینه و درآمد خانوار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد فرزندان در مقایسه با دهه‎های قبل، زمان بیشتری را در خانه والدین باقی می‎مانند؛ به طوری که 50 درصد فرزندان پسر و دختر به ترتیب تا سن 8/27 و 7/22 سالگی هنوز خانه والدین را ترک نکرده‎اند. بیشتر خانوارهایی که جوانان سرپرستی آن‎ها را بر عهده داشتند، از نوع خانوارهای هسته‎ای بودند. با این حال سهم خانوارهای تک نفره و خانوارهای زوجین بدون فرزند، افزایش و از سهم خانوارهای گسترده و تک‎والد در طول دوره کاسته شده است. احتمال سرپرستی جوانان در سطح فردی تحت تاثیر عواملی همچون محل سکونت، وضعیت تاهل و اشتغال قرار دارد. در سطح نسل، بهبود وضعیت رفاهی نسل‎ها منجر به افزایش احتمال سرپرستی می‎شود. در سطح دوره نیز افزایش هزینه های مسکن، بیکاری جوانان و افزایش میانگین سن ازدواج مردان از علل اصلی کاهش برعهده گرفتن سرپرستی خانوار توسط جوانان هستند. این نتایج تایید می کند که هزینه‎های زندگی مستقل نقشی اساسی در تشکیل خانوارهای جدید توسط جوانان دارد. ضمن اینکه ساختار دینی و فرهنگی جامعه‎ی ایرانی با تاکید بر باقی ماندن فرزندان در خانه والدین تا زمان ازدواج، در به تاخیر انداختن ترک خانه والدین تاثیرگذار بوده است.