دلالت اشاره در اصول فقه مذاهب خمسه: بررسی تطبیقی

دلالت نقش بسیار مهمی در درک مفاهیم قرآنی و روایی در استنباط احکام فقهی دارد و از آن در علوم مختلفی همچون منطق، تفسیر، کلام و اصول فقه سخن به میان آمده و به انواع مختلفی تقسیم شده است. بر همین اساس، اصولیان نیز مباحثی را درباره دلالت اشاره به عنوان یکی از انواع دلالت در بحث الفاظ مطرح کرده اند. پژوهش پیش رو در صدد است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که: ماهیت و حجیت دلالت اشاره از دیدگاه علمای مذاهب خمسه چیست؟ به علاوه، تفاوت دیدگاه ها درباره ماهیت دلالت اشاره، چه تاثیری در کاربرد آن در فقه دارد؟ تقریبا همه اصولیان، دلالت اشاره را دارای مفهوم یکسانی می دانند، اما در تعاریف خود، رویکردهای مختلفی، همچون وصف معنا، وصف لفظ، کیفیت دلالت و وصف مدلول، اتخاذ کرده اند. علاوه بر این، در بیان ماهیت دلالت اشاره نیز اختلاف نظر اصولیان به سه نظریه مفهوم، منطوق و ماهیت مستقل محدود می شود. البته به نظر می رسد دلالت اشاره دارای ماهیت مستقل و وصف دلالت است.