پتانسیل ‏یابی مناطق مستعد زمین لغزش با استفاده از مدل FBWM (مطالعه موردی: شهر تبریز)

مخاطرات محیطی، که طیف وسیعی از مخاطرات طبیعی و مخاطرات انسانی را شامل می‏شوند، از عوامل بازدارنده توسعه در مناطق مختلف اند. زمین لغزش از مخاطراتی است که عوامل مختلف طبیعی و انسانی در وقوع آن تاثیرگذار است و از موانع توسعه اقتصادی اجتماعی و عمرانی در هر منطقه محسوب می‏شود. بر این اساس، در این تحقیق، با در نظر گرفتن معیارهای مختلف، پتانسیل وقوع زمین لغزش در شهر تبریز با استفاده از مدل FBWM بررسی شد. معیارهای استفاده شده در این تحقیق شامل: شیب، خمیدگی، ارتفاع، گسل، زمین‏شناسی، پوشش گیاهی، رودخانه و نهر، راه‏ها، جهت شیب، و کاربری اراضی بود. برای وزن‏دهی معیارها از مدل FBWM استفاده شد. این مدل از مدل‏های نوین تصمیم‏گیری چندمعیاره است که با مقایسه معیارها با یک دیگر و ایجاد یک مسئله بهینه‏سازی غیر خطی به وزن‏دهی معیارها می‏پردازد. در نهایت، پس از وزن‏دهی معیارها و ایجاد نقشه‏های معیار استانداردشده، نقشه‏های استاندارد و وزن معیارها با یک دیگر تلفیق و روی‏هم گذاری شد تا نقشه نهایی مناطق مستعد زمین لغزش در شهر تبریز به ‏دست آید. بر اساس نتایج به‏دست آمده، مناطق شمالی و شمال شرقی شهر تبریز از پتانسیل بالایی برای وقوع زمین‏لغزش برخوردارند. این مناطق منطبق با شهرک ولیعصر، باغمیشه، کوه‏های عینالی، اتوبان پاسداران، و نواحی اطراف آن هستند. از طرف دیگر، مناطق جنوبی شهر تبریز پتانسیل پایینی برای وقوع زمین‏لغزش دارند. بر این اساس، از لحاظ وقوع زمین‏لغزش در شهر تبریز، 5/2 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار کم، 16/15 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل کم، 04/36 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل متوسط، 97/40 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل زیاد، و 33/5 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار زیاد قرار دارند. نتایج این تحقیق دارای جنبه‏های کاربردی برای سازمان‏ها و ارگان‏هایی همچون شهرداری، مسکن و شهرسازی، زمین‏شناسی، و سایر ارگان‏های مربوط با مخاطرات محیطی است.