پیش بینی عواطف مثبت و منفی در زنان متقاضی جراحی زیبایی: نقش واکنش اطرافیان و خودارزیابی های درونی

در جوامع امروزی به دلیل تاکید بیش از حد بر زیبایی، توجه به ظاهر بدنی خصوصا در زنان شکل افراطی به خود گرفته است؛ به طوری که هر ساله صدها هزار نفر به طور خودخواسته اقدام به جراحی زیبایی می کنند. گرایش به جراحی زیبایی در زنان می تواند از متغیرهای روانشناختی مختلفی تاثیر پذیرفته و بر آنها اثر بگذارد؛ به گونه ای که حالت روانی متقاضیان عمل جراحی، یا به بیان دیگر، وضعیت عاطفی آنان پیش از عمل جراحی به یک موضوع بسیار مهم در حوزه روانشناسی تبدیل شده است. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی مدل علی روابط میان حمایت اجتماعی ادراک شده و عاطفه مثبت و منفی با توجه به نقش واسطه خودارزیابی های درونی در زنان متقاضی جراحی زیبایی انجام شد.

این پژوهش یک مطالعه توصیفی با طرح همبستگی بود. جامعه آماری شامل زنان متقاضی جراحی زیبایی بود که در 6 ماه نخست سال 1398 به بیمارستان حضرت فاطمه (س) شهر تهران مراجعه کردند. نمونه پژوهش نیز شامل 200 نفر از این زنان متقاضی بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای سنجش، از مقیاس عاطفه مثبت و منفی (واتسون، کلارک و تلگن، 1988)، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت و همکارانش، 1988) و مقیاس خودارزیابی های درونی (جاج و همکارانش، 1997) استفاده شد. داده ها با روش تحلیل مسیر در نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

حمایت اجتماعی ادراک شده بر خودارزیابی های درونی تنها در ارتباط با زیرمقیاس های حرمت خود (27/0=β)، خودکارآمدی عمومی (24/0=β) و منبع کنترل (22/0=β) اثر مستقیم و مثبت داشت (01/0>P)؛ با این وجود، اثر مستقیم آن بر روان رنجورخویی (05/0- =β) معنادار نبود. حرمت خود بر عاطفه مثبت اثری مثبت داشت (46/0=β، 01/0 > P)؛ اما بر عاطفه منفی اثرگذار نبود (14/0- =β). خودکارآمدی عمومی بر عاطفه مثبت (31/0=β) و منفی (23/0- =β) نیز اثر مستقیم داشت (01/0> P). منبع کنترل تنها بر عاطفه منفی زنان اثر مستقیم داشت (19/0- =β، 05/0> P) و روان رنجورخویی به طور مستقیم بر هر دو نوع عواطف مثبت (37/0- =β) و منفی (62/0=β) تاثیر داشت (01/0> P). حمایت اجتماعی ادراک شده به واسطه خودارزیابی های درونی بر عاطفه مثبت (25/0 =β) و منفی (17/0- =β) اثر غیرمستقیم داشت (01/0> P).

نظر به معنادار شدن اثرات غیرمستقیم، یافته ها از نقش میانجی مهم خودارزیابی های درونی حکایت دارد. دریافت حمایت اجتماعی می تواند منجر به فعال شدن خودارزیابی های درونی شده و به نوبه خود باعث کاهش عاطفه منفی و بهبود عاطفه مثبت می گردد. این امر به ویژه در خصوص زنانی که قصد جراحی زیبایی دارند، حایز نکات با اهمیتی است.