شیوه روایتگری در شعر «قصه شهر سنگستان» مهدی اخوان ثالث بر اساس الگوی روایی سیمپسون

شعر نیمایی «قصه شهر سنگستان» سروده مهدی اخوان ثالث، یکی از بهترین منظومه های روایی مجموعه از این اوستا است که علاوه بر دارا بودن ویژگی های ادبی، به دلیل زبان روایی، از نظر روایت شناسی حایز اهمیت است. مضمون این شعر، داستان آوارگی شهریار شهر سنگستان است که به گونه ای هنرمندانه و گاه نمادین از زبان دو کبوتر بیان شده است. هدف اخوان در این شعر، توصیف جامعه به بن بست رسیده عصر خودش است. در واقع، اخوان در این شعر یاس حاکم بر آن جامعه را روایت کرده است. در مقاله حاضر شیوه روایت و وجهیت شعر قصه شهر سنگستان بر اساس دیدگاه «وجهی- روایی» سیمپسون مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس شواهد موجود در این شعر، مشخص گردید که به دلیل تغییر دیدگاه در بند های مختلف شعر، گاهی از سوم شخص روایتگر، گاه سوم شخص بازتابگر و بعضی مواقع، از اول شخص استفاده شده است که هر کدام به نوعی در پیشبرد روایت موثر بوده اند؛ بنابراین، راوی در آن تلفیقی از این سه نوع روایتگر است. همچنین، به نظام های وجهی زبان این شعر بر اساس نظام وجهی سیمپسون که عبارت اند از: امری، تمنایی، معرفتی و ادراکی پرداخته شده است. به عقیده سیمپسون این چهار نوع نظام وجهی بدون در نظر گرفتن این که کدام راوی شعر را روایت می کند، درباره آن چه می گوید؛ می تواند دیدگاه های: مثبت، منفی و یا خنثی داشته باشد. حاصل بررسی نظام های وجهی در این شعر نشان می دهد، به دلیل استفاده بیشتر از نظام های وجهی«امری» و «التزامی»؛ وجهیت غالب از نوع «دیدگاه مثبت» است.