تحلیل نماد ماندالا در منطق الطیر عطار از منظر روانشناسی یونگ

ماندالا از کهن ترین نمادهای بشری و بیانگر منشا آفرینش است که بر اساس نظم میان وحدت اضداد (ماده و مینو) شکل گرفته است. از آنجا که رد پای نماد ماندالا در ساختار و نتیجه گیری پایانی منطق الطیر مشهود است، این نوشتار بر آن است تا وجوه تشابه نماد مذکور را در منطق الطیر عطار با روانشناسی یونگ مورد بررسی قرار دهد.مطابق نتایج، سالکان در منطق الطیر در جستجوی نظم فراموش شده پیشین، یعنی وحدت مینو و ماده در مرکز هستی اند(کوه قاف). از نظر یونگ نمادگرایی ماندالاها از دو جهت دارای اهمیت است؛ (1) بازگرداندن نظم پیشین (قابل مقایسه با وحدت ماده و مینو یا یگانگی سی مرغ  و سیمرغ در منطق الطیر) و (2) هدف خلاق آن شکل دادن به چیزی است بدیع و یگانه که پیش از آن وجود نداشته است (تجسم خلاقانه و نمادین سی مرغ با سیمرغ برای نشان دادن نظم فراموش شده، یعنی وحدت ماده و مینو در منطق الطیر) که هر دو به هم وابسته اند. از نظر یونگ ماندالا نماد کامل شدن است، نه کمال و تنها در اندکی از افراد پدید می آید؛ همان طور که در منطق الطیر هم تنها سی مرغ از هزاران مرغ به کامل شدن (فنا در افعال الهی یا "بی فنای کل") رسیدند، نه به کمال (فنا در ذات الهی).