بهینه سازی استخراج عصاره اتانولی گیاه تاتاری پرگل (Carduus pycnocephalus L.) به روش سطح پاسخ و مقایسه اثر آنتی اکسیدانی عصاره و اسانس بر پایداری اکسایشی روغن سویا

از راه های جلوگیری از اکسیداسیون روغن ها و چربی ها افزودن آنتی اکسیدان است، اما با توجه به اینکه آنتی اکسیدان های سنتزی امکان ایجاد اثرات نامطلوبی را در بدن دارند، به تدریج از فهرست آنتی اکسیدان های مصرفی حذف می شوند. بنابراین تهیه و تولید انواع طبیعی آن ها ضروری است. لذا در این پژوهش، هدف بررسی امکان استفاده از عصاره طبیعی استخراج شده از گیاه تاتاری پرگل به منظور جلوگیری از اکسایش روغن سویا و مقایسه آن با اسانس می باشد. در این پژوهش، فرایند استخراج توسط فناوری اولتراسوند با 3 متغیر و هر کدام در 2 سطح که شامل غلظت (200، 500 و 800 پی. پی. ام.)، زمان (30-10 دقیقه) و دما (35-55 درجه سانتی گراد) می باشد و توسط روش سطح پاسخ انجام شد.  برای بررسی اثر آنتی اکسیدانی غلظت های مختلف عصاره  بر پایداری اکسایشی روغن سویا، از اندازه گیری عدد پراکسید و شاخص مواد واکنش دهنده با اسید تیوباربیتوریک استفاده گردید. نتایج فرایند بهینه سازی نشان داد شرایط بهینه شامل:  دما 48.323 درجه سانتی گراد و زمان  29.201 دقیقه و غلظت  594.745  پی. پی. ام. می باشد. با توجه به نتایج بهینه سازی، میزان مهارکنندگی رادیکال آزاد  و ترکیبات فولین به ترتیب 32.537 درصد و 40.737 گزارش شد. نتایج حاصل از پایداری اکسایشی روغن نشان داد هر دو نوع تیمار عصاره استخراج شده و اسانس در جلوگیری از اکسایش روغن موثر بودند که در این میان تاثیر عصاره  استخراجی، بیشتر از اسانس بود که دلیل این امر را می توان مرتبط با اثر سینرژیستی عصاره ها روی یکدیگر و نیز نوع مواد استخراج شده در دو روش مرتبط دانست. با توجه به اینکه عصاره ترکیبی بیشترین اثرات آنتی اکسیدانی را در روغن داشته است و نسبت به اسانس در روغن موثرتر عمل نموده است، می تواند جایگزین مناسبی برای آنتی اکسیدان سنتزی در روغن های سرخ کردنی باشد.