فراتحلیل شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار در ایران

 اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار از عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار و فرسودگی شغلی به شمار می رود. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار در حدود 160 میلیون بیماری مرتبط با کار هر سال در جهان اتفاق می افتد که بیشترین آمار ثبت شده مرتبط با اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار است. در ایران نیز مطالعاتی جهت بررسی شیوع این اختلال انجام شده است که هریک آمار مختلفی را ارایه می دهند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، نیاز به دست یابی به نتایجی دقیق با قدرت آماری بالاو در عین حال اعتبار بخشیدن به نتایج حاصل از این مطالعات، ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار در ایران جهت دست یابی به نتایج دقیق تر، به روش متاآنالیز انجام شده است.

تحقیق حاضر یک مطالعه فرا تحلیل (متاآنالیز) درباره اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار در ایران است. مقالات مرتبط با استفاده از کلیدواژه های معتبر فارسی (اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار) و انگلیسی (Work Realated musculoskeletal disorders) و کلمه ایران در پایگاه های جهاد دانشگاهی، اسکوپوس، گوگل اسکالر، ایران مدکس، مگ ایران، پابمد و WOS یافت شدند. این مقالات در یک بازه پانزده ساله بین سال های 2001 تا 2016 در شهرهای مختلف ایران نوشته شده بودند. معیار ورود به مطالعه، در نظر گرفتن میزان شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در دوره زمانی یک ساله، روش انجام مطالعه به شکل مقطعی یا توصیفی تحلیلی، دسترسی به متن کامل مقاله، ارزیابی اختلالات اسکلتی عضلانی با استفاده از پرسش نامه استاندارد اختلالات اسکلتی عضلانی نوردیک و در نظر گرفتن شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در کل بدن (اندام های فوقانی و تحتانی) بود. بررسی ناهمگنی مقالات نیز با استفاده از شاخص I2 انجام شد و داده ها با نرم افزار STATA با روش متاآنالیز و با استفاده از مدل اثرات تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها:

 در این مطالعه 45 مقاله منتشرشده در زمینه اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار از سال 2001 تا 2016 مورد بررسی قرار گرفت که حجم نمونه مورد بررسی 9813 نفر با میانگین 218 نمونه در هر مطالعه بود. روش انجام مطالعه در مقالات از نوع توصیفی تحلیلی و به صورت مقطعی بود که در تمام مقالات شیوع اختلالات در اندام های مختلف بدن مورد بررسی قرار گرفته بود. طبق نتایج، بیشترین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار گزارش شده در این مقالات، نشان دهنده بالاترین میزان ابتلا در اندام های تحتانی  و مربوط به کمردرد با 49 درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 55-43) و بالاترین شیوع آن در اندام های فوقانی نیز و با گردن به میزان 39/3 درصد بود. همچنین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در سایر قسمت های بدن به ترتیب در زانو 39/32 درصد، شانه ها 36/9 درصد،پشت 36/8 درصد، مچ دست 34 درصد، پاها 26/9 درصد، ران و باسن 20/5 درصد و آرنج ها 16/2 درصد بود.

نتیجه گیری:

 شیوع نسبتا بالایی در اختلالات اسکلتی عضلانی در اندام تحتانی (به ویژه در کمر) و اندام های فوقانی (به ویژه در گردن و شانه) در بین کارکنان ایران مشاهده شد که در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، بیانگر حادتر بودن این اختلالات در بین کارکنان ایرانی بود که خود نیازمند به واکاوی بیشتر برای بررسی علل شیوع این عارضه است. از این رو باید به مسئله سلامت کارکنان در محیط های کاری توجه بیشتری شود؛ لذا در نظر گرفتن برنامه های آموزشی مداخله ای ارگونومی و ایمنی بهداشتی جهت کاهش خطرات مرتبط با اختلالات اسکلتی عضلانی به مدیران و مسیولین سازمان ها در نقاط مختلف کشور پیشنهاد می شود. از طرفی با توجه به جوان بودن کارکنان، شاید در زمان حاضر شکایت از اختلالات اسکلتی عضلانی چندان بالا نباشد، اما در آینده ای نزدیک مشکلاتی را برای کارکنان ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین اقداماتی نظیر کاهش ساعات کاری، تغییر ایستگاه های کاری، استفاده از میز و صندلی های استاندارد و منطبق با اصول ارگونومی و ابعاد بدنی افراد، انجام حرکات ورزشی و ارایه آموزش به کارکنان به منظور رعایت وضعیت بدنی مناسب هنگام کار می تواند به عنوان استراتژی هایی برای کاهش خطر ابتلا به این اختلالات مفید واقع شود.