یزدی بندی: پژوهشی در پیشینه و ویژگی های صوری

در این مقاله یزدی‌بندی را که نوعی کاربندی رایج دوره قاجاریان است بررسی می‌کنیم. ابتدا آنچه را دو استادکار معماری سنتی، حسین لرزاده و اصغر شعرباف، یزدی‌بندی معرفی کرده‌اند بررسی می‌کنیم. با معیارهای ایشان، روش تشخیص و تمیز یزدی‌بندی را از سایر انواع کاربندی معرفی می‌کنیم و نام اجزا و اصطلاحات مربوط به آن را مرور می‌کنیم. سپس برخی تحقیق‌هایی را معرفی می‌کنیم که پیش از این به یزدی‌بندی پرداخته‌اند و جایگاه‌شان را در منظومه تحقیق‌های این حوزه روشن می‌کنیم. در ادامه مقاله جستجویی تاریخی را آغاز می‌کنیم که هدفش یافتن منشا یزدی‌بندی و تشریح ابداع و اولین بنای دارای یزدی‌بندی و نحو گسترش و علت نامگذاری آن است. برای نخستین بار است که در تحقیقی چنین جستجویی انجام می‌شود. این جستجو در نمونه‌های فراوان یزدی‌بندی‌های بناها انجام شده و نتایج قابل توجهی دارد. در ادامه مقاله معیارهایی را معلوم می‌کنیم که استادکاران سنتی به کمک آنها یزدی‌بندی‌ها را طبقه‌بندی کرده‌اند. بسیاری از یافته‌های این تحقیق برمبنای نمونه‌های فراوان یزدی‌بندی است که در پایان مقاله در فهرستی ذکر کرده‌ایم. این فهرست مخصوصا به کار تحقیق‌های آینده نیز می‌آید و قابلیت گسترده‌تر شدن دارد.