تعیین بیومارکرهای خونی آلودگی سرب در خلیج گرگان با استفاده از شاخص های خون شناسی گاوماهی لکه دار (Neogobius melanostomus, Pallas 1814)

تحقیق حاضر، جهت مهیا کردن اطلاعات پایه ای از آسیب های اکوفیزیولوژیکی (شاخص های خونی) گاوماهی لکه دار در شرایط آزمایشگاهی و محیطی آلودگی سرب و در نهایت طراحی بیومارکرهای خونی ردیابی آلودگی سرب، در خلیج گرگان انجام گردید. در مطالعات آزمایشگاهی، 400 قطعه  گاوماهی لکه دار با میانگین وزنی 7/16±35 گرم به طور زنده صید شده و به مدت 14 روز در معرض غلظت های 0، 3/75، 7/5 و 15 میلی گرم بر لیتر سرب قرار داده شدند. پس از اتمام آزمایش، از ماهیان نمونه های خون و کبد  تهیه شده و مورد آنالیز های خون شناسی و سم شناسی قرار داده شدند. در تست میدانی، نمونه های ماهی، آب و رسوب، از 4 منطقه به نام خزینی1، خزینی2، قره سو و گرگانرود تهیه گردید. علاوه بر سنجش سرب در آب، رسوب و بافت کبد، نمونه های خون ماهیان نیز، مشابه آن چه در مورد شرایط آزمایشگاهی ذکر شد، آنالیز گردید. طبق نتایج، از بین پارامترهای خون شناسی گاوماهی لکه دار، مونوسیت، گلبول قرمز، هموگلوبین  و MCHC، یک همبستگی مثبت و قابل توجه ای و  لنفوسیت  و MCV، یک همبستگی منفی و قابل توجه ای با  آلودگی سرب  تجمع یافته در کبد گاوماهیان در شرایط آزمایشگاهی نشان داد و در شرایط محیطی، مونوسیت یک همبستگی مثبت و معنی داری و ایوزینوفیل  یک همبستگی منفی و معنی داری با آلودگی سرب کبد گاوماهیان در شرایط محیطی نشان داد. نوتروفیل نیز  یک روند افزایشی را با تغییرات آلودگی سرب کبد نشان داد، ولی این تغییرات معنی دار نبود. در مجموع ، از بین  شاخص های خونی گاوماهی لکه دار، درصد مونوسیت خون به دلیل نشان دادن همبستگی بالا و روند یکسان در هر دو شرایط محیطی و آزمایشگاهی (0/05>‏P‎‏)، به عنوان موثرترین و کارآمدترین بیومارکرخونی آلودگی سرب در گاو ماهی لکه دار پیشنهاد گردید.