ارزیابی پتانسیل سیل خیزی حوزه های آبخیز استان مازندران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

یکی از مهم ترین اقدامات لازم برای پیشگیری و مقابله با اثرات مخرب سیلاب، شناسایی مناطق با بیش ترین پتانسیل سیل خیزی در سطح حوزه آبخیز و زیرحوزه های آن می باشد. در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، مناطق با بیش ترین ظرفیت تولید رواناب و سیل در حوزه آبخیز استان مازندران تعیین شود. در این راستا از لایه های ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، زمین شناسی، شدت جریان تجمعی و شدت بارش استفاده شد. پس از محاسبه وزن نهایی هرکدام از عوامل ورودی با استفاده از مدل فرآیند سلسله مراتبی در نرم افزار ARC-GIS10.5، از ترکیب لایه های ورودی برای ساخت نقشه درجه سیل خیزی محدوده مطالعاتی در پنج دسته مختلف شامل خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که 79/36% سطح استان مازندران معادل با وسعت km2 82/9244 دارای خطر سیل خیزی زیاد و خیلی زیاد است. هم چنین تقریبا نیمی از سطح این استان، معادل با وسعت km2 51/12028، در محدوده سیل خیزی متوسط قرار دارد. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان خطر سیل خیزی در هر یک از ایستگاه های هیدرومتری، با مشاهدات واقعی تعداد سیلاب ها که عمدتا با دوره بازگشت 50 و 100 سال هستند تا حد مطلوبی منطبق می باشد. این موضوع بیانگر دقت بالای روش به کار گرفته شده و صحت وزن های تخصیص یافته به هریک از عوامل موثر است که قابلیت بهره برداری از نتایج پژوهش برای اقدامات پیشگیرانه آتی را روشن می سازد.