بند موصولی عربی و فارسی

رده شناسی2 شاخه ای از زبان شناسی است که شباهت های ساختاری بین زبان ها را بدون توجه به تاریخ آن ها مورد بررسی قرار می دهد. بررسی های زبان شناسان ثابت کرده است که زبان های مختلف دنیا مشترکاتی نیز دارند که به آن ها، جهانی های زبان گفته می شود؛ بررسی ترتیب سازه ها یکی از مهم ترین مباحث رده شناسی زبان است؛ زیرا زبان ها در این مورد تنوع بیشتری نشان می دهند و این تنوع دست مایه ای برای بررسی رده شناختی زبان به شمار می آید. یکی از این موارد تنوع، توالی هسته و بند موصولی است. رده شناسان دو گونه توالی اسم و بند موصولی را در زبان ها مشخص کرده اند: هسته - بند موصولی و بند موصولی - هسته. از نظر آنها این دو توالی با آرایش سازه های اصلی زبان ها به ویژه (مفعول و فعل) همبستگی دارد. بنابر این طبق پیش بینی های آنها، توالی هسته - بند موصولی اکثرا در زبان های فعل - مفعول و توالی بند موصولی - هسته در زبان های مفعول - فعل هستند. در گفتار حاضر ساخت موصولی در زبان های فارسی و عربی را در چهارچوب رده شناسی بررسی می کنیم تا روشن شود که ویژگی های ساخت موصولی در زبان های فارسی و عربی چگونه است و چه شباهت ها و تفاوت هایی میان این دو ساخت در فارسی و عربی وجود دارد. به علاوه، این پژوهش در پی آن است تا مشخص کند که توالی هسته اسمی و بند موصولی در هر دو زبان چه نسبتی با پیش بینی های متخصصین رویکرد رده شناسی دارد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و جملات مورد بررسی از متون مختلف گونه رسمی هر دو زبان فارسی و عربی جمع آوری شده است. بیش از ده هزار جمله مورد بررسی قرار گرفت. از نتایج پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد که روشن شد زبان های فارسی و عربی از الگوی غالب جهانی در ترتیب بند موصولی و هسته اسمی تبعیت می کنند یعنی در هر دو زبان بند موصولی بعد از هسته خود قرار می گیرد؛ اما در این زمینه زبان فارسی طبق پیش بینی های انجام شده برای زبان های فعل پایان یا زبان های OV عمل نمی کند. در حالی که زبان عربی با پیش بینی های ارایه شده برای زبان های VO سازگار است.همچنین یکی دیگر از نتایج این تحقیق این است که رخ دادن پدیده خروج بند موصولی در زبان فارسی امکان پذیر است ولی در زبان عربی رخ نمی دهد.