رتبه بندی و تعامل محدودیت های مولین در ساخت های دواسمی برگشت ناپذیر زبان فارسی

ساخت های دواسمی در پیشینه مربوط به این اصطلاح، این گونه تعریف می شود: «توالی دو کلمه که دارای طبقه دستوری یکسان هستند و عموما با یک رابط واژگانی به هم مرتبط می شوند». منظور از «دواسمی» در این اصطلاح، مقوله دستوری «اسم» نیست، بلکه یک اصطلاح پوششی است که می تواند مقوله های دستوری اسم، صفت، فعل، قید و حرف را در بربگیرد. یک مسئله مهم در ساخت های دواسمی، ترتیب عناصر و سازه ها در این ساخت هاست. برای تعیین این ترتیب، مدلی موسوم به مدل محدودیت هاوجود دارد که توسط مولین (2014) مطرح شد. این مدل دارای اصول و محدودیت هایی است که ترتیب قرار گرفتن عناصر در ساخت های دواسمی را مشخص می کند. این محدودیت ها عبارت اند از: محدودیت های معنایی-کاربردشناختی، محدودیت های واجی-غیروزنی، محدودیت های واجی-وزنی و محدودیت های بسامد و ترتیب الفبایی. محدودیت ها در این مدل برای تبیین ساخت های دواسمی با هم رقابت می کنند. این امکان وجود دارد که یک محدودیت خاص در مورد همه ساخت های دواسمی کاربرد نداشته باشد و فقط بر روی ساخت های دواسمی خاصی اعمال شود. دلیل جداسازی محدودیت ها از یکدیگر به علت تفاوت های موجود در آنهاست. در این مدل، محدودیت ها با هم تعامل می کنند و اغلب همبستگی معناداری با هم دارند. هدف تحقیق حاضر، بررسی ساخت های دواسمی برگشت ناپذیرزبان فارسی در چارچوب این مدل، رتبه بندیمحدودیت های مولین و نیز تعامل و رقابت آنها با یکدیگر برای تعیین ترتیب سازه ها در ساخت های دواسمی زبان فارسی است. برای انجام این پژوهش، داده های تحقیق که مشتمل بر 534 ساخت دواسمی فارسی است، بر اساس مدل محدودیت ها مورد تحلیل قرار گرفت، سپس محدودیت های مولین بر اساس ساخت های دواسمی زبان فارسی رتبه بندی شد و در نهایت تعامل و رقابت این محدودیت ها در زبان فارسی مشخص گردید. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که محدودیت واجی-غیروزنی، بیشترین تعداد از ساخت های دواسمی زبان فارسی را تبیین می کند و در رتبه اول قرار دارد، اما محدودیت معنایی-کاربردشناختی، کمترین تعداد از ساخت های دواسمی زبان فارسی را توجیه می کند و از این نظر در مرتبه آخر محدودیت ها قرار دارد.