بررسی پارامترهای ژنتیکی عملکرد و اجزا عملکرد ژنوتیپ های مختلف نخود با استفاده از مدل های مکانی

برنامه های بهنژادی عمدتا بر پایه ارزیابی و انتخاب ژنوتیپ های برتر بر اساس برآوردهای دقیق پارامترهای ژنتیکی است. این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات عملکرد و اجزاء عملکرد 64 ژنوتیپ نخود در شرایط آبی و دیم در شهرستان خرم آباد اجرا شد. آزمایش در سال 97- 1396 در قالب طرح لاتیس مربع در دو تکرار برای هر شرایط اجرا شد. به دلیل بارندگی فصلی بین شرایط دیم و آبی و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در اکثر صفات معنی دار اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشد. لذا داده های شرایط دیم نیز به عنوان تکرارهایی از محیط نرمال برای صفات مختلف در نظر گرفته شدند و تمامی صفات به صورت یک آزمایش تجزیه شدند. در تجزیه واریانس داده ها برای حذف ناهمگنی طرح لاتیس مربع درشرایط مزرعه، از مدل های مکانی برای بهینه سازی مدل خطی لاتیس مربع استفاده شد. در نهایت مدل نزدیکترین همسایه به عنوان برترین مدل بر اساس مزیت نسبی و همچنین آماره -2RLL انتخاب شد. نتایج تجزیه و تحلیل حاصل از مدل نزدیکترین همسایه نشان داد که بین تمامی صفات اختلاف معنی دار وجود داشته و صفات از واریانس ژنتیکی و وراثت پذیری عمومی قابل قبولی برخوردار بودند. اکثر صفات دارای دامنه وراثت پذیری عمومی متوسط تا بالایی بودند و وراثت پذیری عملکرد دانه 0.57 بود. برای عملکرد دانه با شدت گزینش 10% از ژنوتیپ های مورد مطالعه، برآورد بهره ژنتیکی مورد انتظار نسبت به میانگین کل صفت 14% بود. لذا می توان از این بهره ژنتیکی برای پیشرفت بهنژادی این صفت استفاده کرد. همچنین ژنوتیپ های FLIP09-229C S00794(30 KR)-13/FLIP، X03TH134-88K15، Bivanij، SELS.P.L.K19-87 و X04TH149/S00547//FLIP98-233C به ترتیب در مدل نزدیکترین همسایه، برترین رتبه های عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.