تمایزات شیعی - سنی نگرش جنسیتی در ایران

هدف اصلی این پژوهش، بررسی مناسبات بین هویت مذهبی و نگرش جنسیتی است و شواهد پژوهشی به منظور شناخت بهتر برخی از مهم ترین الگوها و تعیین کننده های مرتبط با نگرش جنسیتی گروه های شیعی و سنی مذهب را ارایه می کند. مباحث این مقاله مبتنی بر تجزیه و تحلیل های یک بررسی پیمایشی است که جمعیت نمونه آن درمجموع 4267 نفر از مردان و زنان پانزده ساله و بالاتر ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان های اسفراین، اهواز، بابلسر، بجنورد، خرم آباد، سقز، کامیاران، گنبد کاووس، محمودآباد و همدان هستند. مطابق با نتایج اولیه و مقدماتی این تحقیق می توان گفت در اغلب گویه های جنسیتی تحقیق، نحوه نگرش دو گروه شیعی و سنی مذهب کمابیش شبیه و همانند یکدیگر است. درعین حال بیشترین سطح تفاوت بین دو گروه شیعی و سنی مذهب را می توان در نحوه نگرش آنان درباره اشتغال زنان در کار خارج خانه مشاهده کرد: در حدود 72درصد جمعیت شیعی مذهب و در حدود 65درصد جمعیت سنی مذهب دارای نگرش مثبت به اشتغال زنان هستند. بااین همه نگرش جنسیتی بیش از آنکه تحت تاثیر و ناشی از مذهب و تعلق مذهبی باشد، بیشتر تحت تاثیر متغیر جنس است؛ بدین معنا که زنان شیعی و سنی مذهب، به میزان یکسان و مشابه همدیگر بیش از مردان هم مذهبی خودشان، دارای نگرش مثبت به این مولفه ها و گویه های جنسیتی هستند؛ برای نمونه 80 درصد زنان شیعی مذهب و 74 درصد زنان سنی مذهب دارای نگرش مثبت به اشتغال زنان هستند؛ درحالی که این نسبت در مقایسه با مردان هم مذهبی آنان به مراتب کمتر و پایین تر (به ترتیب، 64درصد و 56درصد) است. افزون بر این، این الگوهای کلی نگرش جنسیتی گروه های مذهبی تحت تاثیر دو دسته عوامل تعیین کننده شامل متغیرها و تعیین کننده جمعیت شناختی پایه (محل سکونت، وضعیت تاهل، سن و سطح تحصیلات) و متغیرهای مرتبط با مولفه های دین و دین داری است. جان کلام اینکه نتایج تحقیق حاضر را می توان این گونه جمع بندی و تبیین کرد که تعلقات دینی و مذهبی به مثابه یک عنصر ثانوی در تبیین نگرش جنسیتی عمل می کنند و سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی و واقعیت های زندگی روزمره نقش به مراتب مهم تری ایفا می کنند که به ویژه باید به نقش تعیین کننده متغیرهایی همچون روستانشینی در برابر شهرنشینی، سنت گرایی و بی سوادی در برابر مدرنیسم و نوگرایی و گسترش تحصیلات عالی اشاره کرد.