تحلیل تاریخی تحولات ساختاری- هویتی در کهن شهرهای ایرانی اسلامی نمونه موردی: کهن شهر کاشمر

نحوه نگرش به جهان، اقتصاد، چگونگی تعامل با زیست‌بوم، مسایل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ساختار شهری و هویتی شهرهای تاریخی ایرانی را رقم‌زده است. ساختار و استخوان بندی شهرها در بستر تاریخ و با تغییر دوره‌های حکومتی، تغییرات بسیاری پذیرا بوده است، بنابراین تحلیل و واکاوی ساختار و سازمان فضایی شهرها و شناسایی عناصر هویتی حایز اهمیت است. ترشیز (کاشمر) با قدمت 2000 ساله و با سابقه استقرار قوم پارت، شهری با تاریخ پرفراز ‌و ‌نشیب می باشد که در مسیر تداوم تاریخی، آگاهانه و ناآگاهانه، چهره کالبدی متفاوتی یافته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تحولات ساختاری و هویتی شهر کاشمر از دوران زرتشت تاکنون و همچنین شناسایی عناصر شاخص و فضاهای شهری مهم در ساختار شهری می‌باشد. این پژوهش به لحاظ محتوایی تاریخی با روش توصیفی-تحلیلی و تفسیری سامان یافته است. رویکرد کلی پژوهش مبنی بر تحلیل و بررسی تاثیرگذاری حوادث تاریخی بر ساختار فضایی و یادمان‌ها و عناصر به‌جای ‌مانده از آن ‌می‌باشد. نتیجه‌ حاصل شناسایی ساختار اصلی و ثانویه شهر و با تاکید بر مرکز شهر کاشمر به‌عنوان مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته از مسجد جامع، بازار، مدرسه علمیه، کاروانسرا و لبه‌های فعال تجاری است و حفظ و بازطراحی آن‌ها به‌منظور ارتقای هویت در توسعه‌های جدید شهر کاشمر پیشنهاد شده است.