بازخوانی تحولات خرد شهری از منظر نظریه رژیم ها مورد مطالعه: محله ایثار مشهد

یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل سیاست‌های شهری، نظریه رژیم‌های شهری است که بر اساس ماهیت ایتلاف حاکم، ساختار مناسبات میان کنشگران و منابع آن‌ها، به سهم و نقش بخش خصوصی، عمومی و دولت در قالب مفاهیم ایتلاف رشد، رژیم شهری و ماشین رشد شهری می‌پردازد. محله ایثار به‌عنوان یک الگوی مشارکتی، طی دهه گذشته توانسته است با استراتژی توسعه ویژه، از زوال خارج‌ و ارتقاء قابل‌توجهی را تجربه نماید. بر همین مبنا پرسش اساسی این است که ایتلاف گروه‌های با منافع مختلف در محله ایثار، چرا، چگونه و بر اساس چه مدلی شکل گرفته است؟ پژوهش حاضر به نقش و ترکیب گروه‌های ذینفع در ارتقاء محلات رو به زوال شهری با تکیه‌بر مدل‌های رژیم‌ و ماشین رشد شهری پرداخته است. این تحقیق برحسب نوع، توصیفی- تحلیلی و از نظر روش علی پس از وقوع می‌باشد. داده‌های پیمایش میدانی به کمک نرم‌افزارهای، SPSS، Excel و Arc GIS پردازش شده است. از مدل رگرسیون فضایی در شناسایی عوامل و تکنیک تحلیل عاملی جهت استخراج ساختارهای پنهان داده‌ها، سهم هر مولفه در عامل‌ها و نام‌گذاری عاملین استفاده شده است. سرانجام با بررسی نقش بازیگران مختلف ایتلاف، نوع رژیم محله شناسایی گردید. مطابق بررسی‌ها فرایند ارتقاء محله از دهه 80 شمسی، بر اساس مدل ماشین رشد شهری و با تکیه‌بر کارآفرینی نخبگان تولیدی-تجاری بوده است. در این راستا، بررسی ضریب اشتراکی تحلیل عاملی نشان می‌دهد سال تاسیس (0.561)، نوع تصرف ملک (0.396) و داشتن کارگاه تولیدی (0.311) تاثیرگذارترین عوامل بوده‌اند. شهرداری نیز با کنترل صدور مجوزهای تجاری به‌عنوان یکی از بازیگران رژیم شهری نقش ایفا نموده است. نقش‌آفرینی نخبگان اقتصادی بخش خصوصی در کنار مدیران شهری و حکومت، موضوعی است که این پژوهش به آن پرداخته و استراتژی توسعه محله ایثار را قابل الگوبرداری در سایر محلات نابسامان می‌داند.