ارزیابی تاثیرتراکم بوته، پوشش گیاهی و سایه اندازی برتعدیل دمای خاک و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.)

به منظور بررسی اثر پوشش گیاهی و سایه اندازی بر عملکرد زعفران (Crocus sativus L.) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گناباد برای دو سال زراعی98 -1397 و 99- 1398 اجراء شد. آزمایش شامل فاکتور اصلی، تراکم بنه در چهار سطح (90،60 ،120 و 150 بنه در متر مربع) و  فاکتور فرعی مدیریت بقایای گیاهی و سایه اندازی در چهار سطح (حذف بقایای زعفران در پایان فصل رشد به عنوان (شاهد)، حضور بقایای زعفران در پایان فصل رشد، (شاهد) + استفاده از کلش جو به میزان 2 تن در هکتار و در نهایت (شاهد) + استفاده از سایه بان) بود. با توجه به ماهیت فاکتور فرعی، داده های فصل دوم رشد مورد اندازه گیری و آنالیز قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تراکم و مدیریت پوشش اثر معنی داری (p ≤0.01) بر ویژگی های رویشی زعفران (تعداد، طول و سطح برگ) داشته اما تاثیر تراکم و اثر متقابل تراکم× پوشش بر این صفات معنی دار نبود. همچنین نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده مرتبط با عملکرد نیز حاکی از تاثیر معنی دار (p ≤0.01)  تراکم بنه، مدیریت پوشش و اثر متقابل تراکم بنه × نوع پوشش بر تعداد، وزن گل و عملکرد اقتصادی کلاله بود. به نحوی که بیشترین مقدار عملکرد خشک کلاله و وزن تر گل به ترتیب با مقادیر 16/5 و 411 (کیلوگرم در هکتار) از تیمار تراکم 150بنه در متر مربع و  مدیریت  استفاده از پوشش کلش غلات و کمترین این صفات به ترتیب با مقادیر 2/2 و 200 (کیلوگرم در هکتار) از تیمار تراکم 60 بنه در متر مربع و پوشش شاهد حاصل شد. بررسی آنالیز رگرسیون گام به گام برای متغیرهای مرتبط با عملکرد اقتصادی زعفران نشان داد که تعداد گل در واحد سطح به تنهایی توانست 59/90 درصد از تغییرات عملکرد اقتصادی زعفران را تبیین نمایند. با توجه به تاثیر مثبت استفاده از پوشش بر تعدیل درجه حرارت خاک در مقایسه با حداکثر دمای روزانه هوا حداقل (7 درصد) و هم زمان شدن اثرات مثبت این شیوه از مدیریت زراعی با مرحله گل انگیزی در زعفران به نظر می رسد که توصیه کاربردی استفاده از انواع پوشش بویژه کلش غلات با توجه به هزینه کمتر آن در مقایسه با سایه بان و همچنین دسترسی سهل تر برای پوشش مزارع زعفران همزمان با شروع فصل گرما می تواند در جهت پایداری و افزایش عملکرد زعفران مورد توجه باشد.