طرح نظریه تعهدات ایقاعی در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه

در فقه و حقوق ایران و فرانسه ایقاع، پدیده غریبی نیست و دو واژه عقد و ایقاع در کنار هم نشان از ریشه های عمیق این دو نهاد دارد. اما آنچه در فرانسه، نظر دکترین را از قرن نوزدهم به خود جلب کرده، نقش آن در ایجاد تعهدات است. به عبارتی هر ایقاع آثاری دارد، اما در اینکه آیا ایقاع می تواند تعهد ایجاد کند و منبع تعهد باشد، تردید وجود داشت. در سال 2016 با اصلاحات قانون مدنی فرانسه، اولا عنوانی به نام منابع تعهدات مطرح شده و ثانیا تدوین ایقاع در قسمت منابع تعهدات در کنار عقد و مسئولیت مدنی و به عنوان یکی از اعمال حقوقی در کنار وقایع حقوقی، نویدبخش طرح ایقاع به عنوان یکی از منابع یکطرفه برای ایجاد تعهدات دوطرفه است که دستاورد نوینی در حقوق تعهدات به شمار می رود. در حقوق ایران ایقاع موجد تعهد به عنوان یک نظریه کلی مطرح نشده، اما مصادیقی در قانون مدنی هست که به نظر می رسد می توان وجود آنها را به عنوان مصادیقی برای پذیرش نظریه تعهدات ایقاعی هرچند به صورت استثنایی مطرح کرد. مطالعه حقوق فرانسه به عنوان یکی از نظام های حقوقی نوین در طرح نظریه کلی ایقاع به عنوان منبع تعهد، می تواند در این زمینه راهگشا برای طرح نظریه کلی در حقوق ایران باشد که در این مقاله به شیوه تطبیقی انجام خواهد گرفت.