واکنش عملکرد دانه ارقام جدید گندم نان (Triticum aestivum L.) به تاریخ کاشت براساس شاخص های زراعی- اقلیمی درشرایط محیطی گرگان

با هدف واکاوی عملکرد دانه ارقام تجاری جدید گندم نان در تاریخ کاشت های مختلف بر اساس شاخص های زراعی- اقلیمی در شرایط محیطی گرگان، آزمایشی در دو سال زراعی (1398-1396) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان به اجرا در آمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. پنج تاریخ کاشت 10آبان ، 25 آبان، 10 آذر، 25 آذر و 10 دی در کرت های اصلی و چهار رقم گندم نان بهاره شامل: احسان، تیرگان، معراج و کلاته در کرت های فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه و تعداد سنبله در متر مربع در دو سال آزمایش تفاوت معنی داری نداشتند. در تاریخ کاشت سوم (10 آذر) بیشترین عملکرد دانه 6157/9 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. طول دوره پر شدن دانه در تاریخ کاشت سوم با وجود اختلاف یک ماهه با تاریخ کاشت اول (به ترتیب 42/37 و 42/21 روز) تفاوت معنی دار نداشت. شرایط مطلوبی از نظر ارتفاع گیاه و عدم خوابیدگی برای ارقام مختلف فراهم بود. در تاریخ کاشت سوم شرایطی بهینه، از نظر دما، طول روز، رطوبت نسبی وکارایی مصرف انرژی در طول دوره پر شدن دانه برای ارقام مختلف گندم ایجاد کرد و در این تاریخ کاشت بیشترین مقادیر از نظر شاخص های زراعی- اقلیمی شامل درجه - روز رشد (GDD)، طول روز (DL)، واحدهای دمایی-نوری (PTU)، واحدهای دمایی-رطوبتی (HYTU) و کارایی مصرف انرژی فراهم شد. ارقام کلاته و تیرگان به ترتیب بیشترین عملکرد دانه را داشتند و عملکرد آن ها بطور معنی داری بیشتر از ارقام احسان و معراج بود. تعداد سنبله در متر مربع در ارقام مذکور نیز بطور معنی داری بیشتر از سایر ارقام بود. طول دوره رشد رقم کلاته کوتاهتر از سایر ارقام بود (بدون تفاوت در طول دوره پر شدن دانه) که باعث فرار گیاه از تنش های گرما و خشکی انتهایی، افزایش کارایی مصرف انرژی و در نتیجه افزایش عملکرد دانه شد. براساس نتایج این آزمایش تاریخ کاشت و رقم مناسب و سازگار نقش کلیدی در مدیریت دوره پر شدن دانه و افزایش عملکرد دانه داشتند.