بهینه سازی آبیاری و تراکم کاشت ذرت (.Zea mays L) به کمک روش سطح-پاسخ

با افزایش کارایی مصرف آب از طریق عملیات مدیریتی نظیر تراکم مناسب کاشت و میزان آبیاری می توان در مناطق خشک و نیمه خشک عملکرد محصول را افزایش داد. به همین منظور آزمایشی در سال زراعی 1394 به روش سطح- پاسخ (RSM) در قالب طرح مرکب مرکزی با دو تکرار روی گیاه ذرت (.Zea mays L) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش با توجه به سطوح بالا و پایین حجم آبیاری (6000 و 14000 مترمکعب در هکتار) و تراکم کاشت (پنج و نه بوته در مترمربع) طراحی شدند. عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب به عنوان متغیرهای وابسته مورد ارزیابی قرار گرفتند و با استفاده از مدل رگرسیونی درجه دو کامل واکنش این صفات به متغیرهای مستقل (تراکم و آبیاری) محاسبه شدند. سپس مقدار مصرف آب و تراکم ذرت بر اساس سه سناریوی اقتصادی، زیست محیطی و اقتصادی-زیست محیطی بهینه سازی شدند. در سناریوی اقتصادی با در نظر گرفتن هشت بوته در مترمربع و آبیاری 14000 مترمکعب در هکتار بیشترین میزان عملکرد اقتصادی با 8/1345 گرم در مترمربع به دست آمد که در این شرایط عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب به ترتیب 7/4534 گرم در مترمربع و 98/0 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب بود. در سناریوی زیست محیطی نیز از انتخاب تراکم هفت بوته در مترمربع و آبیاری 7939 مترمکعب در هکتار بیشترین میزان کارایی مصرف آب (kg.m-3 21/1) حاصل شد که تحت این شرایط عملکرد دانه 6/988 گرم در مترمربع بود. بر اساس سناریوی اقتصادی-زیست محیطی، با انتخاب تراکم 5/7 بوته در مترمربع و آبیاری معادل 10848 مترمکعب در هکتار، بیشترین میزان عملکرد دانه و کارایی مصرف آب به ترتیب با 7/1240 گرم در مترمربع و 16/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب به دست آمد. بنابراین، به طورکلی مصرف آب و انتخاب تراکم بر اساس سناریوی تلفیقی به دلیل در نظر گرفتن توام مسایل اقتصادی و زیست محیطی نسبت به سناریوهای دیگر برتری دارد.