اثر تراکم بوته و نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیکی رشد، اجزای عملکرد و عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

این آزمایش با هدف بررسی اثر تراکم بوته و اثر میزان مصرف نیتروژن بر شاخص های رشدی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و بیولوژیک گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و با چهار تکرار اجرا شد. تیمار ها شامل چهار سطح تراکم بوته (60، 120، 180 و 240 بوته در مترمربع) و چهار سطح نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع کود اوره) بودند. صفات مورد مطالعه شامل شاخص سطح برگ (LAI) ، میزان تجمع ماده خشک (DM)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، ارتفاع بوته، اجزای عملکرد (شامل تعداد شاخه گل دهنده در گیاه، تعداد فولیکول در گیاه، تعداد دانه در فولیکول و وزن هزار دانه)، عملکرد دانه، عملکرد کاه و کلش و عملکرد بیولوژیک بودند. نتایج نشان داد که شاخص سطح برگ و میزان تجمع ماده خشک تا مرحله گل دهی افزایش یافته و بعد از آن به علت پژمردگی برگ های پایینی و ریزش برگ ها کاهش یافت. همچنین در آغاز فصل رشد سرعت رشد گیاه پایین بوده و پس از آن شدت یافت و در مرحله گل دهی به حداکثر میزان خود رسید. با افزایش تراکم تعداد شاخه جانبی به طور خطی کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه از تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (7/895 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه از عدم کاربرد نیتروژن با (9/589 کیلوگرم دانه در هکتار) به دست آمد. عملکرد بیولوژیک دارای همبستگی بالایی با عملکرد کاه و کلش (0.99=r2) و عملکرد دانه (0.97=r2) بود. به طور کلی، نیتروژن نقش اساسی در ساختمان کلروفیل و سنتز پروتئین ها دارد و افزایش آن تا 150 کیلوگرم در هکتار، موجب بهبود رشد و عملکرد گردید. همچنین افزایش شاخه دهی گیاه سیاهدانه در تراکم های پایین، منجر به جبران کمبود تعداد گیاه در تراکم های پایین شد و عملکرد را افزایش داد.