نگاهی به زندگی علمی دانشمندان بزرگ ایران و جهان (بخش اول)

مطالعه زندگینامه دانشمندان بزرگ کمک بسیاری به شناخت مسیر فکری آنها میکند که میتواند در زندگی علمی و شیوه های تحقیقاتی پژوهشگران جدید تاثیرگذار باشد. همانطور که یاد میگیریم چگونه افراد به اکتشافات جدیدی دست مییابند، روش های جدیدی از تفکر را میآموزیم که مسیر کشف جدید را هموار میکند. علاوهبر اینکه از تاریخ علم مطلع میشویم، در مورد دانشمندان بزرگی میخوانیم که خارج از قوانین علمی مرسوم فکر میکردند. همچنین مشاهده میکنیم که چگونه علم از فرهنگ تاثیر میپذیرد. در این مطالعه زندگینامه محمد بن زکریای رازی و بوعلی سینا، دو دانشمند بزرگ ایرانی و دو تن از دانشمندان بزرگ غربی، نیوتن و پاستور مورد بررسی قرار گرفته است. در این متن سعی شده است علاوهبر ذکر اکتشافات و اختراعات این دانشمندان بزرگ به نکات برجسته اخلاقی آنها پرداخته شود. بعضی از آراء و افکار این دانشمندان به صورت مجمل بیان میشود: رازی اولین طبیبی است که خود را از قید عقاید رها ساخته و آنچه در عمل و آزمایش بهنظر صحیح میرسیده انتخاب و آنچه در عمل نادرست بوده، رد نموده است. او در هزار و پنجاه سال قبل کارهای آزمایشگاهی را در علوم طبیعی (مخصوصا طب و شیمی) وارد کرده است. رازی یکی از پیشگامان دانش کیمیا بوده همانطور که کتابی تحت عنوان الاسرار یا رازهای صنعت کیمیا نوشته است. نظر رازی درباره حیوانات و گیاهان و موجود زنده بر این است: آزردن موجودی زنده روا نیست مگر آنکه رنجی شدیدتر را از او دور کرده باشیم. از موضوعات مهم در زمان ویروس کرونا این است که اولین قواعد قرنطینه و بهداشت را ابن سینا در خصوص بیماری طاعون اعلام نمود ازجمله: دستها را بشویید با آب و سرکه، در خانه بمانید، به مسجد نروید، فاصله ها را نگه دارید، مغازه ها بسته شوند، فقط مغازه های مواد غذایی و مایحتاج اصلی مردم باز باشد. از مهمترین راهنماییهای او این بود که بهداشت را کام لا رعایت نمایید اما از طاعون نترسید. ترس موجب میشود که طاعون سراغ شما بیاید. از آراء و عقاید ابن سینا این بود که تعصب در علم و فلسفه مانند هر تعصب دیگر نشانه خامی و بی مایگی است و همیشه به زیان حقیقت تمام میشود. نیوتن اعلام نموده است که بیشترین اکتشافات خود را در دوران هجده ماه های که بهدلیل شیوع بیماری طاعون در قرنطینه بود به دست آورد و تا سالیان بعد از این دوران با عنوان دوران زرین نام میبرد. از دیگر جملات نیوتن: هرگز نمیتوان با آدمهای کوچک کارهای بزرگ انجام داد. پاستور به دست آوردهای چشمگیری از قبیل ماده ضدعفونی کننده برای اتاق و وسایل جراحی، واکسن سیاه زخم و واکسن هاری دست پیدا نمود که بیشک زندگی بشر را متحول ساخت و پس از وی نیز اصول پایهگذاری توسط او نیز در اختیار دیگر دانشمندان قرار گرفت و در درمان تیفوس، وبا، دیفتیتری و تب زرد بسیار موثر بود. از جملات ارزشمند پاستور: نقش موجودات بینهایت ریز در طبیعت، بینهایت بزرگ است. این عنوان مقاله به صورت پیاپی منتشر خواهد شد که در این شماره بخش اول آورده شده است.