کاهش ضریب جینی در ایران: «برابری درآمد» یا «فقر برابر»؟

اندازه‌گیری نحوه توزیع درآمد و ثروت در جوامع مختلف اهمیت زیادی دارد، زیرا توزیع درآمد بر مقولات مختلف اقتصادی اثرگذار است. وجود نابرابری‌های گسترده در توزیع درآمد به افزایش فقر و ایجاد شکاف بیشتر در طبقات جامعه منجر می‌شود. توزیع درآمد به توضیح چگونگی سهم افراد یک کشور از درآمد ملی می‌پردازد. به عبارتی، توزیع درآمد درجه نابرابری موجود بین درآمد افراد یک کشور را توصیف می‌کند.
پدیده نابرابری درآمد نه‌تنها از دلایل عمده فقر، به‌ویژه در کشورهای درحال‌رشد‌ است، بلکه یکی از عوامل کند‌کننده رشد اقتصادی نیز به شمار می‌آید. در ایران برای بررسی میزان نابرابری درآمد، ضریب جینی محاسبه می‌شود. باید توجه داشت که اگرچه برای نشان دادن کاهش تضاد طبقاتی به این شاخص استناد می‌شود، اما اشکال‌های زیادی به آن وارد است. ما نشان می‌دهیم که چگونه ضریب جینی می‌تواند با وجود شکاف‌های بسیار زیاد در درآمد افراد همواره وضعیت را مطلوب و خلاف واقع نشان دهد که این، بسیار خطرناک است و ما را از واقعیت دور می‌کند؛ ازاین‌رو، باید با احتیاط از آن استفاده کرد. ما ابتدا شاخص‌های فقر و توزیع درآمد را بررسی و انتقادهای وارد شده بر این شاخص‌ها را ارزیابی می‌کنیم و ضعف‌های ذاتی شاخص جینی و ایرادهای آن را در ایران مورد تحلیل قرار می‌دهیم و در پایان، پس از جمع‌بندی مطالب، پیشنهادهایی را برای استفاده مناسب از این شاخص ارایه می‌کنیم.