بررسی خصوصیات ریشه نخود (Cicer arietinum L.) تحت تیمارهای ریزوبیوم، میکوریزای آرباسکولار و شبه میکوریزای داخلی در شرایط خاک استریل و غیراستریل

به منظور بررسی تلقیح بذور نخود با ریزوبیوم، میکوریزای آرباسکولار و شبه میکوریزای داخلی آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. فاکتور اول شامل دو نوع خاک استریل شده (قراردادن خاک در دمای 121 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه در اتوکلاو) و استریل نشده، فاکتور دوم شامل سه سطح میکوریزا (میکوریزای آرباسکولار Glomusmosseae، شبه میکوریزای داخلیPiriformosporaindica  و عدم مصرف قارچ) و فاکتور سوم شامل دو سطح ریزوبیوم (مصرف ریزوبیوم Mesorhizobiumciceri و عدم مصرف ریزوبیوم) بود. نتایج نشان داد که میکوریزای آرباسکولار به طور معنی داری باعث افزایش وزن، سطح و میزان کلونیزاسیون ریشه گردید؛ اما اثر آن بر تعداد گره های ریزوبیومی معنی دار نشد. همچنین مصرف ریزوبیوم به طور معنی داری باعث افزایش وزن، سطح و تعداد گره های ریزوبیومی ریشه گردید؛ لکن کاربرد آن تاثیری بر میزان کلونیزاسیون ریشه نداشت. در شرایط خاک غیراستریل، تعداد گره های ریزوبیومی و میزان کلونیزاسیون ریشه به طور معنی داری افزایش نشان دادند. بررسی اثرات متقابل نشان داد که اعمال شرایط خاک استریل و مصرف میکوریزا در صفات سطح و میزان کلونیزاسیون ریشه نسبت به سایر تیمارها بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. همچنین کاربرد تلفیقی میکوریزا و ریزوبیوم سبب برتری معنی دار طول و سطح ریشه گردید. کاربرد ریزوبیوم درشرایط خاک غیراستریل، نسبت به شرایط خاک استریل و عدم کاربرد ریزوبیوم، تعداد گره های ریزوبیومی را به طور معنی داری و به میزان 90/5 درصد افزایش داد. به نظر می رسد که استفاده از میکوریزا در زراعت نخود می تواند در بهبود ویژگی های ریشه موثر باشد.