رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی: واکاوی پدیدارشناسانه دیدگاه های متخصصان

هدف :

زمینه رهبری آموزش عالی پویا، پیچیده و چند بعدی است. به دلیل پیچیدگی سازمانی، اهداف متعدد و ارزش های سنتی دانشگاه ها، ماهیت رهبری در آموزش عالی نیز مبهم و بحث برانگیز است و این دلایل محققان را به سمت توصیف و تحلیل اساس رهبری در آموزش عالی از منظرهای مختلف سوق داده است. با افزایش تنوع جمعیت دانشجویان در دانشگاه ها، نظام آموزش عالی با چالش های زیادی به منظور ایجاد ظرفیت بیشتر برای آن ها مواجه می شود و این موقعیت ها هر روزه تبدیل به بخشی از چشم انداز آموزشی دانشگاه ها در آموزش عالی خواهد شد. درک نقش ها و مهارت های لازم برای هدایت تنوع دانشجویان می تواند به دانشگاه ها در این زمینه کمک کند. پژوهش حاضر با هدف واکاوی دیدگاه های متخصصان در مورد رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی ایران انجام شده است.

نمونه آماری پژوهش شامل تمامی متخصصان حوزه مدیریت، علوم تربیتی، علوم اجتماعی و روانشناسی در دانشگاه های کشور بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و بر مبنای اشباع نظری یافته ها، تعداد 16 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. رویکرد پژوهش کیفی و روش مطالعه، پدیدارشناسی است، ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل آن نیز روش تحلیل موضوع است. داده های پژوهش از طریق مشارکت کننده، بازخورد همکار و ناظران بیرونی اعتباریابی شدند.

یافته های پژوهش نشان داد که شش عامل عدالت مداری، تنوع مداری، وحدت مداری، ارتباط مداری، هدایت مداری و فرهنگ مداری مولفه های تشکیل دهنده رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی می باشند. هم چنین نتایج نشان داد که نظام آموزشی عالی باید به سه دلیل اهمیت فردی، سازمانی و اجتماعی پاسخگویی تنوع موجود در بین دانشجویان باشد. با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که به دلیل تغییراتی که در روند جمعیتی جامعه و به تبع آن در نظام آموزش عالی اتفاق می افتد، تغییراتی نیز در روندهای جمعیتی دانشجویان رخ می دهد، به طوری که شاهد حضور دانشجویان با قومیت، نژاد، فرهنگ، مذهب و عقاید متفاوت در محیط دانشگاهی خواهیم بود. این تغییرات و تنوع جمعیتی بر ساختار نظام آموزش عالی تاثیر خواهد گذاشت. به دلیل اینکه نظام آموزش عالی از ترکیب افراد و دانشجویان متنوع تشکیل شده است، نیاز به افرادی دارد که این جمعیت متنوع را مدیریت کند و با هدایت درست آن ها از توانایی های آن ها در راستای تحقق اهداف آموزش عالی و جامعه استفاده کند. از این رو رهبری تنوع باید در محیط دانشگاهی جوی را ایجاد کند که تنوع دانشجویان را به رسمیت بشناسد و به ارزش های آن ها احترام بگذارد. هم چنین فرهنگی متحد و همبسته را ایجاد کنند، و از طریق ایجاد رابطه مثبت با دانشجویان از آن ها حمایت و سعی در برطرف کردن نیازهای آن ها داشته باشد و در برخورد با آن ها ارزش هایی مانند عدالت، برابری و بی طرفی را در نظر بگیرند.