تحلیل تقابل در مولفه های زبانی دیوان سلیم تهرانی

بررسی تقابلهای دوگانه درآثار هنری وادبی توجه برخی زبانشناسان،روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است . آنها براین عقیده اند که ازاین منظر به درک و دریافت بهتری ازآثار ادبی می توان دست یافت. سبک هندی یکی ازدوره هایی است که تقابل های فکری،فرهنگی،جغرافیایی ومذهبی به شکلی تاثیرگذارخودرابیش ازدوره های دیگر نشان می دهد.درمیان شاعران سبک هندی"سلیم تهرانی"از زمره نکته پردازان توانمندی است که درزمینه های گوناگون توانسته است مضمون های متقابل بدیع و درخور توجهی بیافریند. نگارنده دراین مقاله به شیوه اسنادی،کتابخانه ای به بررسی تقابل های دوگانه یازوج های متقابل به عنوان یکی ازعناصر محوری اشعار او می پردازد.برای این غرض 100غزل ازمواضع مختلف دیوان او انتخاب شد.دراین غزل ها 335 مورد تقابل دوگانه،یعنی درهرغزل تقریبا 4/3 مورد،یافت شد.این تقابل های دوگانه درسه بخش واژگانی و لفظی (70 %)،معنایی و فکری (81 %) و ادبی (31 %) دسته بندی شده اند. زوج های متقابل معنایی دراشعارسلیم بسامدبیشتری دارند.برخی ازاین زوج های متقابل مانند:زهدوشادنوشی،نقص وکمال و... زیرشاخه مفاهیم کلانی است که دردیوان سلیم کاربردزیادی دارند،سلیم ازطریق این تقابل ها غزلهای خودراتشخص خاصی داده وسبک شعری خودراازدیگران متمایزکرده وخط اندیشه وباورهای خودرانشان داده است.مهمترین دلایل توجه سلیم به تقابلهای دوگانه سفرودوری ازوطن،تاثیرمحیط اجتماعی،توجه به مفاهیم اخلاقی وعرفانی وتوجه شاعربه مسایل زیبایی شناختی وموسیقایی.به هرروی،تقابل های دوگانه یکی ازشاخصه های سبکی غزلهای سلیم به شمارمی آیدکه کارکردمعنایی وزیبایی شناختی دارد.