فصل ممیز انسان و تاثیر آن در اصول تعلیم و تربیت از نگاه ملاصدرا

شناخت حقیقت انسان و فصل ممیز او، یکی از اثرگذارترین مباحث در علوم انسانی، به‌ویژه علوم تربیتی است. مباحثی همچون اصول تربیت، مراحل تربیت، ابعاد و ساحت‌های تربیت، و روش‌های تربیت، همگی وابسته به تفسیر و تصویری هستند که ما از حقیقت انسان داریم. هدف از این نوشتار پاسخ به این مسئله است که اولا نگاه ملاصدرا به فصل ممیز انسان چیست و وی چه چیزی را برای ورود افراد به حیطه انسانی لازم می‌داند و ثانیا چنین دیدگاهی چه تاثیری در اصول تعلیم و تربیت دارد. با روشی توصیفی و با بیان مبانی فلسفی و انسان‌شناختی ملاصدرا به‌دست می‌آوریم که از نگاه وی، فصل ممیز «انسان بشری»، ناطقیت است و افراد برای ورود به جرگه انسانیت، باید در حرکت جوهری خود به ناطقیت برسند؛ و بعد از رسیدن به این فصل ممیز است که وی بحث درباره کثرت نوعی نفوس را مطرح می‌کند. در ادامه با روش تحلیلی، با استناد به مبانی و منابع صدرا، نقش این تلقی از انسان در اصول مهم تربیتی، نظیر اولویت بعد عقلانی انسان، علم‌دوستی، تفکر، عدم‌ پیروی کورکورانه از اجتماع، اعطای بینش، تزکیه، استدلال‌پذیری آموزه‌های تربیتی، و عدم مطلوبیت عادات انفعالی تبیین می‌شود.