نگاه زنانه در پیوند با عناصر تصویری در «طوطی با ظرف میوه و تک چهره زن»

نقاشی قاجار در آستانه عبور از سنت‌های پیشین، نقاشی ایران را تحت تاثیر فرهنگ تصویری تازه‌ای قرار می‌دهد. بانفوذ فرهنگ و هنر غرب به‌مثابه فرهنگ دیگری، موضوعات نقاشی تغییر پیداکرده و تک‌چهره و تک پیکره اهمیتی ویژه می‌یابند. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل تک‌چهره‌ای از یک زن قاجار و نگاه زنانه به‌عنوان بخشی از عملکرد بدن با استفاده از نشانه‌شناسی فرهنگی است. تصویری که چند ژانر نقاشی را در خود جای‌داده است و از این منظر اثری ویژه محسوب می‌شود. ازاین‌رو نمونه‌ مطالعاتی، اثری با عنوان "طوطی با ظرف میوه و تک‌چهره زن" متعلق به نقاشی دوره نخست قاجار است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی است و بر مبنای تغییرات اجتماعی و فرهنگی شکل‌گرفته در این دوره؛ مسیله، نحوه حضور بدن و نگاه زنانه در این اثر چند تصویری است. به این صورت که چه نسبتی میان عناصر تصویری این اثر و درواقع میان بدن و فرآیند نگاه زن جوان با دیگر عناصر تصویر وجود دارد و به چه میزان کنش نگاه زنانه در این اثر در پیوند با دیگر نشانه‌های تصویری برآمده از فرهنگ دیگری تعریف می‌شود و متمایز از نگاه قدرت نمای مردانه به تصویر کشیده شده است. نتیجه تحلیل حاکی از این است که تک‌چهره زن جوان در این اثر با تصاویر زن در آثار دیگر این دوره مفهوم متفاوتی را در برمی‌گیرد. پیوند میان عناصر درون تصویر با بدن زن، نشان‌گر نگاه مقتدر زن درباری در کشاکش این دوران و تحولات برخاسته از فرهنگ دیگری است و او در آستانه ورود به چنین معنایی، به تصویر کشیده می‌شود.