تغییرات مکانی و زمانی نرخ فرونشست گرد و غبار شهر یزد و ارتباط آن با برخی پارامترهای اقلیمی

فرونشست گرد و غبار به طور گسترده در مناطق خشک و نیمه خشک جهان اتفاق می افتد. این مطالعه به منظور بررسی ویژگی های زمانی و مکانی گرد و غبار اتمسفری در شهر یزد و ارتباط آن با پارامترهای اقلیمی انجام شد. گرد و غبار به صورت فصلی در یک دوره یکساله از پاییز 1397 تا تابستان 1398 و از 30 نقطه با استفاده از تله های رسوبگیر نصب شده در بام ساختمان های یک طبقه نمونه-برداری شد و نرخ فرونشست گرد و غبار تعیین گردید. نتایج نشان داد که کمترین نرخ فرونشست گرد و غبار در فصل تابستان با میانگین 27/13 گرم بر متر مربع و بیشترین مقدار آن با میانگین 41/23 گرم بر مترمربع در بهار مشاهده گردید و متوسط نرخ فرونشست سالانه گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه در طی یک سال داده برداری 7/72 تن بر کیلومتر مربع بدست آمد. نمودارهای همبستگی نشان داد که ضریب همبستگی منفی و پایین بین نرخ فرونشست گرد و غبار با دمای حداقل (28/0=R2) و دمای حداکثر (19/0=R2) وجود دارد. هر چند همبستگی مثبت و قوی در خصوص داده های متوسط باد (941/0=R2) و حداکثر سرعت باد (905/0=R2) و همبستگی مثبت ولی پایین با تعداد مشاهدات گرد و غبار (09/0=R2) مشاهده گردید. به نظر می رسد از بین پارامترهای اقلیمی، سرعت باد در منطقه مورد مطالعه تاثیر بیشتری بر وقوع رخدادهای گرد و غبار و هم چنین بر میزان نرخ فرونشست گرد و غبار داشته است. با توجه به نقشه های پهنه بندی، جهت باد غالب، بازدید از مناطق مختلف در حین نمونه برداری و هم چنین نقشه هوایی از منطقه در نواحی شمال و شمال غربی و شرق منطقه بیابان های بدون پوشش گیاهی و بدون ساختمان وجود دارد که باعث شده در این مناطق نرخ فرونشست بیشتر باشد و کمترین میزان نرخ فرونشست در ایستگاه های نمونه برداری مرکز شهر با ساختمان های بلند مسکونی و اداری در این مناطق، مشاهده گردید. . تعامل بین خصوصیات مختلف نقاط نمونه برداری گرد و غبار از جمله ارتفاع، نزدیکی به مناطق پرترافیک و پرتردد، نزدیکی به مناطق انجام عملیات عمرانی، فاصله از مناطق تولید گرد و غبار، جهت باد غالب و میزان و پراکنش بارش و سرعت باد بر نرخ فرونشست گرد و غبار در نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه تاثیر گذاشته و منجر به توزیع غیریکنواخت نرخ فرونشست گرد و غبار در منطقه شده است.