رویکرد اجتماعی و سودمندی نظام سلامت در مقابله با بیماری کووید 19: نامه به سردبیر

بیماری کووید 19 پاندمی اخیر است که با سرعت قابل توجهی به شهرها و کشورهای مختلف جهان گسترش یافت و به طور همه جانبه در فهرست اصلی ترین و مهم ترین اولویت مشکلات جهانی قرار گرفت.1 پاندمی اگرچه در ظاهر مسئله حوزه بهداشتی است، اما پیامدهای گسترده و غیرمنتظره ای در همه ابعاد زندگی انسان ها و حاکمیت دولت ها ایجاد کرده است. در خصوص بیماری کووید 19 با توجه به این که ویروس موردنظر از طریق تماس در تعاملات و روابط بین فردی منتقل می شود و گسترش می یابد بیماری ناشی از آن، بیش از آن که مسئله بهداشتی باشد مسئله اجتماعی- سیاسی و جهانی است. ازآنجاکه ویروس کرونا در ابتلا افراد به بیماری کووید 19 هیچ مرزی را به رسمیت نشناخت، جزو کمتر رخدادهای تهدیدکننده بقاء در نظر گرفته می شود که همه گروه های انسانی را بدون تبعیض و با رفتاری عادلانه مورد هدف قرارداد، با این حال، تفاوت ها و نابرابری در مراقبت های پیشگیرانه، درمانی و توان بخشی که نقش انسان ها در آن حاکم است نمایان شد و همچنان که برای پیشگیری از انتقال و فراگیرشدن این بیماری، محدودیت تعاملات و روابط بین فردی که زندگی روانی، اجتماعی، اقتصادی و معنوی مردم در آن معنا می یابد، لازم شد، مشخصا پیامدهای این محدودیت، برای همه افراد و گروه های اجتماعی یکسان نبود و نیست. افرادی که به صورت روزمزد کار می کنند، کسانی که مکان زندگی مستقل ندارند، پول کافی برای تهیه مایحتاج روزانه، لوازم بهداشتی، خدمات درمانی و حتی سرگرمی خانگی ندارند، بدون حمایت اجتماعی و پشتوانه مالی، در شرایط عدم حضور در اجتماع، بیش از سایرین از حق معیشت، امنیت، رفاه و متعاقبا سلامتی بی بهره می شوند. در این خصوص با توجه به اهمیت نقش عوامل اجتماعی در زندگی افراد و گروه ها، تصمیم گیری برای کاهش یا قطع زنجیره انتقال بیماری و جلوگیری از پیامدهای فاجعه بار آن، حتی در محدوده زمانی کوتاه، بدون پرداختن به شرایط متفاوتی که انسان ها در آن متولد می شوند و کار و زندگی می کنند، قطعا پردردسر و پرهزینه است. با این وجود، اگرچه در حوزه سلامت و بهداشت به اندازه کافی به عوامل اجتماعی بهاداده نشده است، این عوامل درواقع کل زندگی انسان، سلامتی و بقای او را تحت تاثیر قرار می دهند. در این خصوص ضروری است دولت ها و سیاست گذاران به طور جدی و گسترده به عوامل اجتماعی موثر بر سلامت توجه داشته باشند. به ویژه این که، نظام سلامت هر جامعه برای کنترل سریع تر و مناسب تر عوامل بیماری زا و بهبود وضعیت سلامت جامعه، بایستی عوامل پزشکی را در همراهی با عوامل غیرپزشکی موثر بر سلامت و بیماری مدنظر قرار دهد. به ویژه که مشارکت در بعد اجتماعی سلامت، مسئولیت همگانی اعم از مردم، سازمان ها، کل کشور و جامعه جهانی است. آن سوی سکه نیز این گونه است که رفتار اجتماعی مردم در هر جامعه، بر روند بهبود یا توسعه بحران بیماری و همه گیری ناشی از آن تاثیر دارد. به این صورت که ویژگی های روانی، اجتماعی و شخصیتی افراد، و میزان مسئولیت پذیری و تعهدی که نسبت به حفظ سلامت و حقوق خود و دیگران دارند تعیین کننده رفتار سلامتی جویانه یا مخاطره آمیز در جامعه است. در این زمینه، آموزش های اجتماع محور و مبتنی بر جامعه بایستی بیش از هر زمان دیگر موردتوجه باشد. با توجه به آنچه گفته شد لازمه ارایه مداخلات سلامتی و اقدامات بهداشتی، برنامه ریزی در رویکرد اجتماعی و جامعه محور است. زمانی می توان از نتایج شگفت انگیز بهبود سلامتی در جوامع بهره مند شد که بیماری و محدودیت های سالم زیستن به عنوان مسئله اجتماعی تعریف شوند و در ساختار و بافت اجتماعی منحصربه فرد، مطالعه گردند.