تبیین عوامل موثر بر فرزندآوری براساس دیدگاه زنان: یک مطالعه کیفی

فرزندآوری پدیده مهمی در حرکات جمعیتی و محور توسعه پایدار برای کشورهایی که سطح جانشینی پایینی دارند، محسوب می گردد. در دهه های پیشین داشتن فرزند به عنوان یک ضرورت برای هر زن مورد توجه قرار می گرفت؛ اما در چند سال اخیر روند تغییرات، دور شدن از این ضرورت را نشان می دهد؛ از این رو با توجه به اهمیت موضوع، مطالعه کیفی حاضر به منظور درک کامل تری از رفتار و نحوه تصمیم گیری زنان با هدف تبیین عوامل موثر بر فرزندآوری از دیدگاه زنان انجام شد. 

مطالعه کیفی حاضر به روش تحلیل محتوا از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 25 زن در سنین باروری انجام شد. محل انجام پژوهش، مراکز بهداشتی- درمانی شهر مشهد در سال 1399 بود. چهارچوب نمونه گیری غیر احتمالی به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف بود. پس از کسب رضایت نامه، مصاحبه ها ضبط شد و جمع آوری داده ها تا رسیدن به مرحله اشباع ادامه یافت. 

یافته ها نشان دادند که عوامل متعددی در فرزندآوری زنان شهر مشهد دخیل می باشند. برخی از عوامل منجر به افزایش باروری و در برخی از موارد منجر به کاهش میزان باروری می گردند. ترس از ناامنی شرایط اجتماعی، فرزندآوری را کاهش می دهد. عوامل فرهنگی مانند سن ازدواج و عوامل اعتقادی مانند مقدر شدن روزی فرزند، افزایش فرزندآوری را به دنبال دارد. همچنین اعمال سیاست های تشویقی و تحدیدی دولت در راستای افزایش باروری، همگی در فرزندآوری موثر می باشند؛ اما در شرایط کنونی، موثرترین عامل در فرزندآوری، افزایش مشکلات اقتصادی می باشد. 

به طور کلی می توان گفت که کاهش باروری ناشی از تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی می باشد. این تغییرات در طبقات مختلف جامعه حادث شده است؛ اما به نظر می رسد که در بین طبقه مرفه، تغییرات فرهنگی و اجتماعی عامل مهم تری در کاهش باروری بوده و در بین طبقات متوسط و ضعیف، عامل اقتصادی دارای اهمیت بوده است؛ این مهم به معنای آن نیست که در طبقات متوسط و ضعیف، عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار نمی باشند.