پژوهشی بر هنر آینه کاری در خانه های قاجاری بافت تاریخی شهر یزد

آینه کاری یکی از هنرهای ظریف و پرکار وابسته به معماری است که از کنار هم گذاشتن قطعات کوچک و بزرگ آینه به وجود می آید. آینه کاری معمولا در بخش های درونی بناهای مختف، ازجمله: اماکن متبرکه، کاخ ها و هم چنین منازل مسکونی مورد استفاده قرار گرفته که علاوه بر بعد تزیینی دارای جنبه های مهم کاربردی نیز می باشد. اگرچه ردپای استفاده از این هنر را باید در بناهای مختلف دوره صفوی و یا حتی قبل از آن، پی گرفت؛ اماتوسعه و اوج این هنر را می توان در بناهای مختلف دوره قاجار مشاهده نمود. یزد یکی از شهرهایی است که به واسطه پابرجایی و ماندگاری بافت تاریخی آن می تواند در ارتباط با جنبه های مختلف هنر آینه کاری در خانه های دوره قاجار مورد مطالعه قرار گیرد. این پژوهش به دنبال آن است، تا به بررسی و شناسایی تکنیک ها و نقوش آینه کاری شده در این خانه ها پرداخته؛ و هم چنین جنبه های کاربردی این هنر در فضاهای مختلف آینه کاری شده را نیز، مورد مطالعه و تجزیه تحلیل قرار دهد. بر این اساس خانه های آینه کاری شده شهر یزد شناسایی و فضاهای آینه کاری شده آن ها مورد مطالعه و تجزیه تحلیل قرار گرفت. به نظر می رسد فضاهای آینه کاری شده این خانه ها علاوه بر تزیینی بودن، دارای جنبه های کاربردی و حتی اجتماعی نیز می باشند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان این چنین اذعان نمود که: که درمجموع، استفاده هم زمان از دو تکنیک گچ بری برروی آینه و آینه کاری برروی گچ، با توجه به درصد (58%)، متداول ترین تکنیک در خانه های شهر یزد بوده است؛ هم چنین در ارتباط با نقوش؛ اشکال منظم هندسی با 90% و نقوش ختایی با 75%، پرکاربردترین ؛ و نقش کاسه بشقابی با (3/8%)؛ کم کاربردترین نقوش را در خانه های شهر یزد به خود اختصاص داده اند. اتاق آینه در 7/91% خانه ها در بخش های زمستان نشین خانه (شمالی و غربی) قرار داشته است که دارای کاربری های متعددی هم چون استفاده از آن ها در فصول سرد سال و هم چنین اختصاص دادن آن ها به افرادی با شان و منزلت اجتماعی بالا و یا خویشاوندان نزدیک صاحب خانه به هنگام برگزاری مراسم های مختلف ازقبیل جشن و سرور و یا عزاداری بوده اند.