اثرات توسعه صنعت انرژی بر سلامت ساکنین منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس: دیدگاه های میانجیان مردم

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس دومین منبع گاز در جهان و پایتخت انرژی کشور ایران است. صنعت نفت و گاز از طرق مختلف بر سلامت ساکنان منطقه تاثیرگذار است.  در جوامع پیرامون این مناطق تولید و توسعه این صنعت، سبب بروز موارد استرس زای عمده شامل آلودگی هوا و آبهای سطحی و زیرزمینی، ترافیک وسایل نقلیه سنگین، آلودگی صوتی، تصادفات و اختلالات عملکردی و نیز تنش های روانی-اجتماعی که همراه با تغییرات اجتماعی هستند، می شود(4و5و6). درمنطقه ویژه نیز مطالعات نشان داده است که وضعیت سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارگران و کارمندان و نیز بومیان و خانواده های آنها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. با توجه به اهمیت ویژه این منطقه در تامین مالی برنامه های توسعه کشور، تامین و حفظ و ارتقاء پایدار سلامت آن از اهمیت راهبردی برخوردار است هدف از این مطالعه بررسی چالشها و راهکارهای ارتقای سلامت مردم از دیدگاه میانجیان مردم منطقه است.

 این مطالعه با رویکرد کیفی انجام شد. روش نمونه گیری هدفمند بوده و به جهت تکمیل فهرست شرکت کنندگان روش گلوله برفی به کار رفت. در مجموع از 20 نفر میانجی مردم نظرخواهی شد. روش جمع آوری اطلاعات، انجام جلسات بحث گروهی متمرکز بوده و سپس تحلیل محتوا و دسته بندی درون مایه ها انجام شد. پس از شناسایی شبکه ها، طی مکاتبه رسمی از آنها خواسته شد تا نماینده آگاه و علاقمند به شناسایی و رفع چالش های سلامت منطقه را معرفی نمایند. در جلسه ای دو ساعته که در سالن سازمان منطقه پارس جنوبی باحضور اعضای تیم تحقیق برگزار شد به روش بحث گروهی متمرکز نظرخواهی از آنان انجام شد. در این جلسه پس از خوش آمد گویی و معرفی افراد، بیان اهداف و توجیه حاضران و اطمینان از رعایت محرمانگی اطلاعات گردآوری شده و ثبت و ارایه آنها بدون نام افراد  توسط مجری طرح انجام گرفت. سپس پرسشنامه کتبی بین آنها توزیع شد و پس از پاسخدهی طی مدت 15 دقیقه، به صورت چرخشی نظرات افراد نسبت به مشکلات منطقه و راهکارها به صورت شفاهی نیز اخذ و توسط یکی از اعضای تیم تحقیق به دقت یادداشت شد.

اشتغال زایی، توسعه عمرانی، فرهنگی و آموزشی از جمله منافع صنعت است. آلودگی هوا و آب و خاک و دریا، تنشهای فرهنگی، فاصله عمیق بین شرکتها و مردم و ورود خرده فرهنگها در فرهنگ اصیل مردم و افزایش جرایم از مضرات صنعت بوده است. نقص امکانات و زیرساختهای درمانی با توزیع عادلانه، شیوع بیماریها به علت آلودگی محیط و بیکاری جوانان سه مشکل اصلی عنوان شدند. توجه به مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت، بهداشت آب شرب و مشارکت دادن مردم در تصمیمات منطقه از جمله راهکارهای بهبود سلامت مردم پیشنهاد شد.

بهبود وضعیت سلامت منطقه در گرو تعامل سه گروه مردم، حاکمیت دولت محلی -مانند فرمانداری ها-  و صنعت نفت است. پیشنهاد می شود پس از مرحله به کارگیری نظرات مردم و تدوین برنامه جامع سلامت، شورای سلامت منطقه با مشارکت نمایندگان مردم تشکیل شود.