تاثیر مواجهه شغلی با پرتوهای رادیواکتیو برآسیب اکسیداتیو DNA در پرتوکاران

گرچه پرتو یونیزان در علوم پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری ها بسیار موثر است، اما می تواند عامل سرطان نیز باشد. تابش اشعه یونیزان می تواند رادیکال های آزاد را تولید کند که موجب آسیب اکسیداتیو سلولی DNA می شود. سطح 8-هیدروکسی-2-دیوکسی گوانوزین (8-OHdG)، فرآورده تعدیل اکسیداتیو گوانین که در ادرار دفع می شود، یکی از حساسترین بیومارکرهای آسیب اکسیداتیو سلولی DNA است .افزایش فزاینده کاربرد تجهیزات رادیولوژیک، گسترش راهبردهای درمانی رادیولوژیک، و افزایش در دسترس قرار گرفتن استفاده از اشعه یونیزان برای اهداف درمانی، موجب افزایش نگرانی از دز اشعه دریافتی پرسنل شده است.. از آنجایی که پرتوکاران خصوصا پرسنل شاغل در بخش های رادیولوژی تشخیصی و پرتو درمانی بیشترین تماس و دوز تجمعی اشعه یونیزان را دارند، بررسی میزان استعداد ابتلا به سرطان شغلی آنها موجبات برآورد ریسک شغلی این افراد را فراهم می آورد که از اهمیت بالایی خصوصا به جهت بهداشت شغلی در کشور برخوردار است.مطالعه حاضر با هدف اندازه گیری سطح8-هیدروکسی2-دیوکسی گوانوزین(8-OHdG) در ادرار پرتوکاران به عنوان بیومارکر آسیب اکسیداتیو  و مقایسه آن با گروه غیرپرتوکارانجام گرفت.

در این مطالعه مورد-شاهد 70 نمونه در دوگروه جهت مطالعه انتخاب شدند.35 نفر از پرسنل گروه های مختلف پرتوکار  شاغل در بیمارستانهای دولتی شهر اصفهان شامل (پزشکی هسته ای، رادیولوژی ،رادیوتراپی وCT اسکن) و 35 نفر از کارمندانی که هیچ گونه مواجهه ای با پرتو نداشتند. ابتدا بعد از جمع آوری اطلاعات دموگرافیک شرکت کنندگان ، معیارهای ورود به مطالعه در هر دو گروه پرتوکار و غیرپرتوکار بررسی گردید. در صورت ممانعت از دادن ادرار ، مصرف سیگار ،مصرف چای و قهوه در طول شیفت کاری ،مصرف الکل ، مصرف دارو حتی در چند روز قبل از نمونه گیری ،ابتلاء به بیماریهای حاد و مزمن از قبیل (سرطان ،دیابت ، بیماریهای ترمینال کلیوی ، بیماریهای دژنریتیو سیستم عصبی ، فشار خون بالا و یا هربیماری شناخته شده دیگری) و همچنین در گروه پرتوکار در صورت اشتغال در شغل دومی که مواجهه با پرتوهای یونیزان داشته باشند ، نمونه ها از مطالعه خارج شدند و از پرسنلی که انتخاب شدند. سپس در پایان شیفت کاری از هردوگروه نمونه ادرار جهت تعیین غلظت  8-OHdG گرفته شد. نمونه ها به روش SPE(solid-phase extraction)  استخراج شدند و بعد از آن غلظت ماده مذکور توسط دستگاه GC/MS قرایت گردید. نهایتا داده های حاصل از تعیین غلظت  8-OHdG از طریق نرم افزار  SPss  نسخه 26 تحلیل شد.

نتایج نشان داد که میانگین غلظت 8-OHdG در ادرار پرتوکاران (07/31  ±4/259 نانوگرم برمیلی گرم کراتینین) با میانگین غلظت این ماده در ادرار غیرپرتوکاران (8/21  ± 1/141 نانوگرم برمیلی گرم کراتینین) تفاوت معناداری دارد(0.003  P=).

پرتو یونیزان برافزایش سطح 8-OHdG به عنوان بیومارکر بالقوه آسیب اکسیداتیو DNA تاثیر داشته است. بدیهی است رعایت اصول حفاظت پرتویی از سوی پرتوکاران که عبارتند از: کاهش زمان مواجهه با پرتو ، افزایش فاصله از منبع، قراردادن سپر حفاظتی بین شخص و منبع پرتو و محافظت از خود دربرابر آلودگی رادیواکتیو با استفاده از لباس و پوشش مناسب منجر به کاهش پرتوگیری آنها خواهد گردید. باتوجه به ارتباط استرس اکسیداتیو وسرطان ، به نظرمی رسدکه مصرف آنتی اکسیدانها مانند ویتامین E و C وبتاکاروتن در پیشگیری از سرطان مفید است.