بررسی ارتباط درک ریسک، منابع و میزان استرس شغلی با حوادث شغلی در یکی از صنایع فولاد استان گیلان

استرس شغلی و درک ریسک بعنوان شناخته شده ترین عوامل اثرگذار بر ایمنی و بهداشت کارکنان و رخداد حوادث شغلی می باشد. از طرفی دیگر حوادث شغلی نیز تاثیر بسیار نامطلوب بر عملکرد سازمان ها، شرکت ها و منابع انسانی آنها دارند. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین درک ریسک، منابع و میزان استرس شغلی با حوادث شغلی در یکی از صنایع فولاد استان گیلان انجام گردید.

این مطالعه از نوع تحلیلی مورد- شاهد بود که در جامعه 700 نفری از کارکنان خط تولید نورد یک صنعت فولاد انجام گرفت. با استفاده از جدول مورگان تعداد نمونه این تحقیق 248 نفر بدست آمد. تعداد 81 نفر افراد حادثه دیده طی سال92 تا 96 بعنوان گروه مورد و تعداد 167 نفر بعنوان گروه شاهد(حادثه ندیده) بصورت تصادفی تعیین شدند. مشارکت کنندگان با رضایت پرسشنامه50 سوالی منابع استرس شغلی و 20 سوالی میزان استرس شغلی دیویس و پرسشنامه 133سوالی درک ریسک فلین را تکمیل نمودند. آنالیز داده ها با نسخه 20 نرم افزار SPSS انجام گردید.

همه نمونه های مطالعه مرد بودند. درگروه مورد و شاهد بیشترین مدرک تحصیلی دیپلم بود،93 درصد افراد متاهل و 72 درصد نوبت کاری داشتند. نتایج نشان داد که بین هرکدام از مشخصات دموگرافیک نظیر نوبت کاری، وضعیت تاهل و مدرک تحصیلی با متغیر های استرس شغلی و درک ریسک در بین هر یک از دو گروه مورد و شاهد تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0 p>). میانگین استرس شغلی در گروه مورد و شاهد به ترتیب برابر 02/54 و 09/48 بود و از نظر آماری ارتباط معناداری بین حوادث شغلی و میزان استرس شغلی وجود داشت (05/0 p<). همچنین مقدار نسبت شانس (4/1Odds Ratio=) بدست آمد که نشان داد استرس شغلی، شانس رخداد حوادث را 40 درصد افزایش می دهد. نمره کلی منابع استرس شغلی برای گروه مورد و شاهد به ترتیب 8/127و4/121بدست آمد این نمره در دو گروه تفاوت آماری معناداری را نشان نداد (05/0<p). اما در بعضی از حیطه ها این تفاوت معنادار بود. بیشترین تفاوت در حیطه سنگین باری نقش مشاهده شد (05/0 p<). در این مطالعه هر یک از دو گروه مورد و شاهد به ترتیب 66 و 8/61 درصد از نمره درک ریسک را کسب نمودند که بین نمره گروه مورد با گروه شاهد اختلاف معناداری وجود داشت (05/0 p<).

در مطالعه حاضر بین منابع و میزان استرس شغلی با حوادث شغلی ارتباط معنادار و مستقیم وجود داشت و نمره درک ریسک برای کارگرانی که تجربه حادثه داشته اند نسبت به کارگران حادثه ندیده بطور معناداری بالاتر بدست آمد. از کارکردهای مهم درک ریسک، تاثیر مثبت آن بر تجزیه و تحلیل داده های محیط و فرآیندهای شغلی و اتخاذ تصمیم متناسب و نیز تقویت رویکرد واکنشی اثربخش در محیط کار می باشد. یکی از نتایج مهم این تحقیق، اثبات وابستگی درک ریسک به تجربه افراد از وقوع حوادث و مسایل ایمنی محیط اطراف می باشد. انتقال تجربه و تدوین برنامه آموزشی از نوع یادگیری تجربه محور، در افزایش سطح درک ریسک افراد و متناسب با آن بر تقویت رویکرد واکنشی به رویدادهای محیط کار موثر بوده و بطور مستقیم در کاهش تعداد و شدت حوادث شغلی تاثیرگذار می باشد. شناسایی منابع استرس شغلی در محیط کار و حذف، کنترل و یا تعدیل آن و همچنین اجرای برنامه عملیاتی مدیریت استرس شغلی و ارتقاء درک ریسک کارگران ، در کاهش میزان استرس کارکنان و به تناسب آن در کاهش بروز حوادث شغلی موثر بوده و بدین ترتیب موجب ارتقاء سطح سلامت جسمی - روانی و میزان بهره وری شاغلین و کاهش آسیب های شغلی و هزینه های مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با آن خواهد شد.