اثر نسبت های مختلف نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر خواص پاد اکسایشی میوه ارقام تمشک سیاه در گلخانه

تمشک های سیاه (Rubus fruticosis aggr) با بیش از 700 گونه از جمله میوه های بسیار ارزشمند و دارای خواص بهداشتی بالا و ریز بومی سراسر جهان و ایران هستند. علاوه بر نمونه های وحشی موجود در طبیعت، ارقام خاردار و بدون خار اصلاح شده آن نیز به طور عمده در استان های جنوبی دریای خزر کشت و کار می شوند. استفاده از کودهای شیمیایی سریع ترین روش جبران کمبود عناصر غذایی موردنیاز گیاهان است. بررسی های قبلی نشان داده استفاده از NPK تغییرات مثبتی را در طول شاخه های رویشی، تعداد و طول جوانه های جانبی و تعداد گل آذین تمشک سیاه و به طورکلی اجزای عملکرد همچنین خواص پاداکسایشی به وجود می آورد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات نسبت های مختلف نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر سه رقم تمشک سیاه خاردار بود.

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت گلدانی و با بستر خاکی در گلخانه انجام شد. فاکتور اول رقم دارای سه سطح زودرس (سیلوان)، میانرس (ماریون) و دیررس (توپای) و فاکتور دوم تغذیه در شش نسبت نیتروژن، فسفر و پتاسیم (به ترتیب شامل N0P0K0،N50P0K0، N50P0K25، N50P0K50، N50P25K50 و N50P12.5K25 کیلوگرم در هکتار) بود و با سه تکرار انجام گرفت. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل اندازه گیری صفات کمی میوه شامل وزن، طول و قطر و نسبت آن(اندازه)، صفات کیفی میوه شامل موادجامد محلول کل(TSS) و اسید قابل تیتراسیون، صفات شفتچه شامل وزن و درصد ماده، تعداد و وزن بذر و خواص پاداکسایشی عصاره (برآورد فعالیت پاداکسایندگی به روش DPPH، فنل، فلاونویید و ویتامین ث) بود.

نتایج نشان داد در رقم زودرس بیشترین وزن میوه، TSS و وزن خشک بذر پنج میوه به ترتیب 8/7 گرم،9/12 درصد و 598/0 گرم و در رقم دیررس بیشترین وزن تر و خشک بذر پنج میوه به میزان 528/2 و 607/0 گرم در تیمارN50P0K25 حاصل شد. بیشترین میزان اسیدیته کل در رقم دیررس و تیمار N50P0K0 مشاهده شد. بالاترین وزن شفتچه، بیشترین درصد ماده شفتچه در ارقام زودرس و میانرس و تیمار N50P0K25، و بیشترین میزان آنتوسیانین در همین تیمار و ارقام میانرس و دیررس بدست آمد. درصد مهار اکسیدانی و مقدار فنل نیز نشان داد که در رقم دیررس این صفات بیشتر از سایر ارقام بود. بیشترین میزان ویتامین ث در تیمار N50P25K50 مشاهده گردید و از این سطح به بعد افزایش غلظت کودها اثر منفی بر مقدار این صفت و سایر صفات فیتوشیمیایی نظیر آنتوسیانین داشت.

در صفات مرتبط با اندازه میوه و رشد زایشی مطلوب رقم زودرس دارای برتری معنی داری نسبت به دو رقم دیگر بود. اگرچه ارزش غذایی (خواص پاد اکسایشی) رقم دیررس بهتر بود. تیمار N50P0K25 در رقم زودرس از نظر بسیاری از صفات نظیر TSS، وزن شفتچه، ماده شفتچه و شاخص طعم برتری معنی داری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد.