معیارهای بهینه سازی مقررات محدودیت ها و استثنائات در نظام حقوق مالکیت ادبی و هنری

محدودیت ها و استثنایات وارد بر حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط یکی از موضوعات پرچالش و جذاب حقوق مالکیت فکری به شمار می آید و با هدف درک جایگاه منافع عمومی در نظام حقوقی وضع می شوند.

این محدودیت ها و استثنایات دارای اقسام مختلفی مانند استفاده کتابخانه ای، استفاده آموزشی، نقل و... هستند، اما در مقام اجرای آن ها، نیاز به معیاری جامع و مانع برای ایجاد موازنه میان جامعه و صاحب حق وجود دارد.

در این میان، معاهدات بین المللی و نظام های ملی تلاش می نمایند با معیارهای آزمون سه گام و استفاده منصفانه، قواعد و هنجارهای ضروری این موازنه را فراهم نمایند. عضویت قریب الوقوع ایران در سازمان تجارت جهانی و متعاقبا الحاق به موافقت نامه تریپس و همچنین کنوانسیون برن که زمینه های مساعد پیوستن به آن ایجاد گردیده و برگزاری شش دوره همایش های ملی حقوق مالکیت ادبی و هنری که انگیزه عضویت را فزون تر نموده و ضرورت دستیابی به نظام منسجم حقوق مالکیت فکری مطابق با سند چشم انداز بیست ساله و نقشه جامع علمی کشور از سوی دیگر موجب گشته بررسی معیار بهینه سازی محدودیت ها و استثنایات متناسب با نظام ملی به مسئله ای مهم تبدیل شود. مقاله حاضر براساس رویکرد تحلیلی توصیفی و روش کتابخانه ای و بعضا میدانی در پی واکاوی معیارهای مناسب برای استفاده بهینه از محدودیت ها و استثنایات است و سرانجام نتیجه گیری می نماید که رویکرد ترکیبی از معیارهای موجود مناسب خواهد بود.