تاثیر نوع استعاره های مفهومی بر ساخت روایی متون منثور قدیم و جدید

هدف از این پژوهش بررسی و دستیابی به الگویی یکسان در تقسیم بندی استعاره های مفهومی به کاررفته در نمونه هایی از متون گذشته و معاصر زبان فارسی است. کاربرد نظریه استعاره در سبک شناسی شناختی و تحلیل متون ادبی یا مجموعه نوشته های یک شخص برای تعیین شیوه ذهنی و شناخت دقایق سبکی کارگشا خواهد بود. بدین منظور، استعاره های مفهومی به کاررفته در دو گونه نثر فارسی یعنی کتاب های دارالمجانین و کیمیای سعادت بررسی شده و ضمن اینکه حوزه های مبدا از هر دو کتاب و تفاوت حوزه های به کاررفته در آن ها مورد توجه بوده است. برای رسیدن به هدف پژوهش، 10 درصد از قسمت های اول، وسط و آخر هر کتاب تجزیه و تحلیل گردید و حوزه های مبدا و مقصد و نام نگاشت استعاره های مفهومی یادداشت شد و در نمودار اکسل قرار گرفت. آمار استعاره های مفهومی محاسبه و برای درک بهتر در نمودار میله ای نشان داده شد. از مجموع 118 استعاره تفحص شده در کتاب کیمیای سعادت و 98 استعاره در دارالمجانین، آمار به دست آمده به این شرح بود: کیمیای سعادت: استعاره ساختاری 24، استعاره هستی شناختی 88، استعاره جهتی 8؛ کتاب دارالمجانین: استعاره ساختاری 25، استعاره هستی شناختی 57، استعاره جهتی 5. نتایج نشان داد کاربرد استعاره های هستی شناختی و جهتی در متون گذشته بیشتر از متون معاصر است و کاربرد استعاره های ساختاری در متون معاصر بیشتر از متون گذشته است. از دیگر نتایج این پژوهش آن است که استعاره های هستی شناختی در هر دو کتاب بیشتر از دو استعاره دیگر است و پربسامدترین نوع استعاره، چه در زمان گذشته و چه در زمان حاضر، محسوب می شود. شاید علت استفاده زیاد از این استعاره ملموس و عینی بودن آن باشد.