بررسی ارتباط بین استرس شغلی با چاقی در کارکنان کارخانه ذوب آهن اصفهان براساس یک مطالعه مقطعی

با بررسی ارتباط استرس شغلی و وضعیت سلامت جسمی و روانی کارکنان در محیط کار می توان اطلاعات ارزشمندی را در ارتباط با وضعیت سلامت جسمی و روانی کارکنان محیط کار ارایه داد که از این اطلاعات در راستای بهبود و ارتقا کیفیت کار در صنایع می توان استفاده نمود. در مطالعات متعددی اثر استرس بر مصرف چربی و قند در افراد مورد بررسی قرار گرفته است ولی به طور کلی مطالعات مربوط به بررسی ارتباط استرس شغلی و عوامل خطر سلامت بیشتر در گروه‌های شغلی غیرکارگری انجام شده‌اند. همچنین در بین مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشور‌های در حال توسعه، هیچ مطالعه‌ای به بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در بین گروه‌های شاغل در صنایع نپرداخته و از این‌رو ضرروت پرداختن به این موضوع احساس گردید. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در نمونه‌ای بزرگ از کارکنان مرد کارخانه ذوب آهن اصفهان انجام گردید.تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در کارکنان ذوب آهن اصفهان انجام شده است.

در یک مطالعه مقطعی در سال 1395 تعداد 2803 نفر از کارکنان مرد ذوب آهن اصفهان به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی چند مرحله‌ای به صورت طبقه بندی انتخاب شدند. چاقی با استفاده از شاخص توده بدنی و استرس شغلی با استفاده از پرسشنامه‌ 23 سوالی استرس شغلی اعتبار سنجی شده در ایران و اطلاعات جمعیت شناختی افراد با یک پرسشنامه خود ایفا مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه متغیرهای عددی گزارش‌ها به صورت میانگین±انحراف معیار و برای متغیرهای کیفی به صورت درصد گزارش گردید. نرمال بودن داده ها با آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و نمودار Q-Q بررسی شد. مقایسه متغیرهای کمی با توزیع نرمال با استفاده از آزمون پارامتری‌ تی استیودنت، متغیرهای کمی با توزیع غیرنرمال با آزمون ناپارامتری‌ من‌-ویتنی و مقایسه توزیع متغیرهای کیفی در دو گروه نرمال و اضافه وزن/چاق با استفاده از آزمون کای اسکور انجام شد. در این پژوهش رابطه متغیر مستقل استرس شغلی (در سه رده: کم، متوسط و زیاد) و متغیر وابسته چاقی در دو سطح نرمال و اضافه وزن/چاق در چهار مدل در حضور متغیرهای مخدوشگر جمعیت شناختی، سبک زندگی و شغلی با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک ارزیابی شد. نتایج رگرسیون لجستیک در قالب نسبت شانس (OR) و فاصله اطمینان 95 درصد (OR,95%CI) گزارش گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 22 SPSS استفاده گردید.

میانگین سنی شرکت کنندگان 36/89 با انحراف معیار 7/35 سال بود.در این پژوهش استرس شغلی براساس نمره شاخص ER Ration به سه رده (ترتایل) دسته بندی شده است که ترتایل اول شامل نمرات استرس شغلی پایین، ترتایل دوم نمرات متوسط و ترتایل سوم نمرات بالا می‌باشد. همچنین افراد مورد بررسی براساس شاخص توده بدنی با 25≤BMI به گروه نرمال(1209= n) و افراد با 25 BMI≥ به گروه اضافه وزن/چاق(1593= n) دسته‌بندی شدند. در این مطالعه با افزایش استرس شغلی، شانس چاقی/اضافه‌وزن نیز افزایش یافت. به گونه‌ای که بعد از تعدیل مجموعه مهمی از متغیرهای مخدوشگر رابطه مثبت و معناداری بین استرس شغلی بالا با چاقی/اضافه‌وزن مشاهده شد و شانس چاق بودن افراد دارای سطوح بالای استرس نسبت به افراد واقع در سطوح پایین استرس 19 درصد بیشتر بود (1/41-1/0395%CI: ,19/1(OR=.

مطالعه حاضر اطلاعات ارزشمندی را در مورد میزان استرس شغلی کارکنان صنعتی فراهم نمود و این نتیجه حاصل گردید که ارتباط معناداری بین استرس شغلی و چاقی وجود دارد؛ لذا برای بهبود وضعیت سلامت جسمی کارکنان باید به موضوع استرس شغلی توجه ویژه‌ای داشت، به طوری که می‌بایست در بررسی‌های دوره‌ای وضعیت جسمی کارکنان شاغل در صنایع، استرس شغلی در اولویت قرار گیرد. از این‌رو برگزاری کلاس‌های آموزشی در خصوص کنترل و کاهش استرس، جلسات مشاوره روانشناسی، بکارگیری کارشناسان روانشناسی و تامین امنیت شغلی با توجه به زیرساخت‌های موجود، می‌تواند از اقدامات موثر در پیشبرد هدف کاهش استرس شغلی و بهبود وضعیت جسمی کارکنان باشد. بنابراین با مدیریت وضعیت استرس شغلی کارکنان صنایع از طریق کلاس‌های آموزشی، جلسات مشاوره روانشناسی و تامین امنیت شغلی می توان در جهت بهبود شاخص های سلامت منجمله چاقی کارکنان اقدام نمود و در نتیجه بهره وری آن‌ها را ارتقا داد.