شیوه های آشنایی زدایی و نشانه شکنی در آثار بنکسی

به باور ویکتور شکلوفسکی یکی از وظایف هنر می تواند بیگانه سازی اشیاء و پدیده ها برای افزودن بر پیچیدگی و ژرفای فهم مخاطب باشد. رولان بارت به فرآیند نشانه شکنی اشاره دارد، به معنای باژگون سازی معنای نشانه های پذیرفته شده فرهنگی. هدف اصلی پژوهش حاضر، ردیابی شیوه های گوناگون آشنایی زدایی و نشانه شکنی در آثار «بنکسی» هنرمند رخ پوشیده معاصر بریتانیا است. این پژوهش یک موردکاوی نشانه شناختی با رویکرد توصیفی -تحلیلی و با هدف توسعه ای است که داده های کیفی آن به شیوه اسنادی داده اندوزی شده اند. پس از تحلیل یازده اثر بنکسی که با نمونه گیری هدفمند برگزیده شده اند، شیوه های آشنایی زدایی و نشانه شکنی در کارهای او دسته بندی می گردد. در این راستا پنج اثر دختر ناپالم، مداخله ناخوش آیند، طغیان، پرتابگر گل، تیرانداز مدادشمعی ها و موشک به جای زوبین را می توان دارای آشنایی زدایی و نشانه شکنی سیاسی دانست. همچنین آلبوم پاریس و ماجرای کانی آیلند آثاری هستند که گونه ای آشنایی زدایی و نشانه شکنی اقتصادی در آن ها دیده می شود. چهار اثر مریم زهرآگین، مسیح با کیسه های خرید، نیشخند دروگر و پایان حراج را نیز می شود دارای نمونه هایی از آشنایی زدایی و نشانه شکنی مذهبی دانست. هنرمند در آثار یادشده، قالب هایی را که مخاطبانش از پیش می شناخته اند برگزیده و با تهی نمودنشان از معنای رایج و بهره گیری از رمزگان های جایگزین، آن ها را با مفاهیمی تازه بارور نموده است.