تحلیل فضایی خوشه های آسیب پذیر بافت کالبدی شهر گرگان در برابر زلزله (با استفاده از آمار فضایی)

زلزله یکی از خطرناک‏ترین، مخرب‏ترین، و غیرقابل پیش‏بینی‏ترین مخاطرات طبیعی شهری به‏شمار می‏آید. طبق اعلام سازمان مدیریت بحران کشور، 78درصداز مساحت کشور در محدوده خطر لرزه‏خیزی بالا قرار دارد و 10درصداز تلفات انسانی ناشی از بلایا در نتیجه زلزله است. استان گلستان جزو استان‏های رده دوم خطر زلزله و در رده خود اولین استان پرخطر است. بر همین اساس، هدف از پژوهش حاضر سنجش و تحلیل مکانی خوشه‏های آسیب‏پذیر بافت کالبدی شهر گرگان در شرایط بحرانی به‏منظور تعیین نقاط نیازمند مداخله فوری است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری شامل مرزهای جغرافیایی شهر گرگان براساس سرشماری سال 1395 است. برای تعیین پهنه‏های آسیب‏پذیر از مدل‏هایی نظیر ANP و VIKOR استفاده شده است. برای تحلیل فضایی خوشه‏های آسیب‏پذیر بافت کالبدی نیز از آماره فضایی Getis-Ord بهره گرفته شده است. یافته‏های پژوهش نشان‏دهنده آن است که شاخص مصالح ساختمانی با وزن 452/0 و شاخص ریزدانگی (مساحت قطعات) با وزن 126/0‏ به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیرگذاری را در ارزیابی آسیب‏پذیری بلوک‏های شهر گرگان دارند. همچنین، بیشترین میزان آسیب‏پذیری از لحاظ کالبدی مربوط به مناطق مرکزی و جنوبی و حاشیه‏های شرقی و تا حدودی غربی شهر گرگان است. تحلیل Hotspot به طور واضح شکاف بین مرکز و جنوب را با سایر مناطق شهر گرگان نشان می‏دهد. درواقع، پهنه‏های آسیب‏پذیر شهر گرگان عمدتا بر بافت‏های تاریخی و مناطق حاشیه‏نشین منطبق است.