اقتباسات شمس الدین دیلمی از عهد عتیق در تفسیر عرفانی تصدیق المعارف

با آنکه پیشینه استفاده از عهد عتیق در تفسیر آیات قرآن به صدر اسلام می رسد، نقل قول مستقیم از متن عبری آن در میان مسلمانان بسیار نادر است. شمس الدین دیلمی، تنها عارفی است که در تفسیر عرفانی تصدیق المعارف، در توضیح برخی از مراحل سلوک و جایگاه انسان در خلقت و اثبات حقانیت و برتری پیامبر اکرم (ص) به متن عبری و گاه عربی تورات استشهاد کرده است. استفاده او از متن تورات، هم باعث شده است دقیق تر به مسایل مطرح شده در قرآن توجه کند و هم نسبت به عرفای پیش از خود نگاه متفاوتی به موضوعات عرفانی و سلوکی داشته باشد؛ چنان که در جایی عدول از ظاهر به باطن را جایز ندانسته و در جایی دیگر در توضیح موضوع عرفانی رجال غیب دچار خطا شده است. در مقاله حاضر کوشیده ایم ضمن نقل عباراتی که دیلمی از تورات در تبیین بعضی از مسایل دینی و عرفانی آورده است، تلقی او از مسایل مذکور را با تلقی عرفای پیش از وی مقایسه کنیم.