همه گیری کووید 19 و الگوی مدیریت بحران در غرب آسیا

بی‌تردید، بحران کووید  19 مطابق شاخص‌های پذیرفته‌شده تعاریف و ماهیت بحران، بین‌المللی قلمداد می‌‌شود. وضعیت بی‌ثباتی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حاصل از آن با تاثیر شگرف بین‌المللی که همراه با تغییرات بزرگ و اساسی بوده و غافلگیری و سردرگمی دولت‌ها را به همراه داشته است، فهم بحران _ آن‌هم بین‌المللی بودن آن _ را با قطعیتی دوچندان روبه‌رو می‌سازد. در این شرایط، اگر شناسایی بحران در محیط سیستمی را تابعی از ضربه شدید به آن بدانیم، که خروجی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، آنگاه وجود کمی و کیفی نیروهای برهم‌زننده ثبات کلی نظام که نظم برون‌دادها و درون‌دادها را مختل می‌کنند و باعث خشونت و به‌هم خوردن پایداری و تعادل آن سیستم می‌شوند، بسیار بااهمیت است. ارزیابی برون‌دادها و بازخورد آن به محیط سیستمی در هریک از کشور‌های غرب آسیا، که ناپایداری و عدم تعادل از ویژگی‌های اجتناب‌ناپذیر آنهاست، کاری دشوار و پیچیده است؛ زیرا باید تمام متغیر‌های خشونت‌زا و ناپایدارکننده سیستمی را بی‌معنا و بی‌تاثیر کرد و آنگاه بحران کرونا را به‌عنوان متغیری مستقل به‌صورت روشمند و علمی جایابی و سطح‌بندی نمود. مدیریت بحران کرونا زمانی مقدور است که کیفیت بحران و چالش‌های ناشی از آن بر خشونت و ناپایداری سیستم سنجیده شود، درحالی‌که این خشونت و ناپایداری، همزمان از عناصر متعددی تاثیر می‌پذیرد که هنگام مدیریت بحران نمی‌توان تاثیرات خشونت‌زا و عدم تعادل صرف بحران کرونا را سنجش کرد. محیط امنیتی و پرآشوب غرب آسیا، نظمی آشوبی و نامتقارن را ایجاد کرده است که الگوهای ناپایدار و غیرشفاف را می‌سازد و به‌سختی می‌توان متغیری را با صفر کردن تاثیرات متغیر‌های دیگر آزمود. با مطالعه مدیریت بحران در ترکیه و عراق و کشورهای شمال آفریقا، این موضوع بیشتر نمایان می‌گردد. بالا رفتن میزان خشونت در کشورهای غربی و اروپایی و ناپایداری سیستمی که قبلا تعادل اقتصادی و سیاسی به همراه داشت، کاملا ضعف در مدیریت بحران کرونا را به‌نمایش گذاشت.