کانی شناسی و زمین شیمی عناصر جزئی پهنه دگرسانی آرژیلیک: منطقه زمین حسین، استان کرمان، جنوب شرق ایران

منطقه زمین حسین در 170 کیلومتری جنوب شرق شهر کرمان، کمربند فلززایی دهج - ساردوییه در جنوب شرق ایران واقع است. اندرکنش سیال های گرمابی با سنگ های آتشفشانی ایوسن پیشین (به طور عمده آندزیت) در این منطقه با رخداد یک سامانه دگرسانی گسترده همراه بوده است. این سامانه دگرسانی گرمابی شامل پهنه های دگرسانی آرژیلیک، فیلیک و پروپلیتیک است. با توجه به بررسی های میکروسکوپی، کالکوپیریت، مگنتیت، پیریت، هماتیت، گوتیت، مالاکیت و آزوریت کانی های مهم در رگه ها و رگچه های کانی سازی شده پهنه دگرسانی آرژیلیک محسوب می شوند. نتایج کانی شناسی نشان می دهند که پهنه دگرسانی آرژیلیک دربردارنده کانی هایی چون کوارتز، کایولینیت، مونت موریلونیت، مسکوویت-ایلیت، جاروسیت، هماتیت، گوتیت، آلبیت، اورتوکلاز و کلسیت است. محاسبات تغییرات جرم عناصر جزیی با فرض Al به عنوان عنصر شاخص کم تحرک نشان می دهند که فرایند تبدیل سنگ های آندزیتی به پهنه دگرسانی آرژیلیک با غنی شدگی عناصری چون U، Ba، Nb، Ga، Tl، Sr، Sc، Ta، Th و Mo و تهی شدگی عناصری مانند Th، Co، Cs، Rb، V، Pb، Ni، Cu و Zn همراه بوده است. سایر عناصر جزیی مثل Hf، Y، Zr و عناصر خاکی نادر (REE) طی تشکیل پهنه دگرسانی آرژیلیک دستخوش هر دو فرایند شستشو و تثبیت شده اند. الگوی توزیع REEها بهنجار شده به کندریت بیانگر جدایش و غنی شدگی عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) و رخداد بی هنجاری منفی ضعیف Eu طی گسترش پهنه دگرسانی آرژیلیک هستند. نتایج به دست آمده از بررسی های کانی شناسی، زمین شیمی تغییرات جرم و بررسی ضرایب همبستگی بین عناصر آشکار می کنند که رفتار عناصر جزیی طی تشکیل پهنه دگرسانی آرژیلیک در منطقه زمین حسین تابعی از عواملی چون تغییرات دما و شیمی محلول های مسیول دگرسانی، اختلاف در شدت دگرسانی، جذب سطحی توسط کانی های رسی، روبش توسط اکسید ها و هیدروکسیدهای فلزی، و تثبیت در فازهای کانیایی تازه تشکیل شده بوده است.