کانی شناسی و زمین شیمی عناصر لانتانید ذخیره کائولن شترخسب، جنوب شرق تربت حیدریه، شمال شرق ایران

ذخیره کایولن شترخسب در 7 کیلومتری جنوب شرق تربت حیدریه، استان خراسان رضوی، در شمال شرق ایران قرار دارد. این ذخیره بخشی از پهنه فلززایی خواف-کاشمر- بردسکن است. پیمایش های صحرایی و بررسی های آزمایشگاهی نشان می دهند که این ذخیره فرآورده دگرسانی سنگ های آندزیتی ایوسن است. در این پژوهش نمونه های کایولن با روش های پراش پرتو X (XRD) و تصویربرداری با میکروسکوپ الکترونی روبشی اثر میدان (FE-SEM)، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیف سنج پراش انرژی پرتوی X ((SEM-EDS و گرماسنجی تفاضلی (DTA) و وزن سنجی گرمایی (TGA) بررسی شدند. بر اساس نتایج کانی شناسی، کایولینیت، ایلیت، هالویزیت، مونت موریلونیت، کوارتز، آلونیت، جاروسیت، ناتروجاروسیت، آلبیت، مسکوویت، هماتیت، پیریت، ژیپس، روتیل، گالن و باریت بیشترین فازهای کانیایی در این ذخیره هستند. هالویزیت در این ذخیره از نوع 7 انگستروم است و به شکل های لوله ای و تخته ای دیده می شود. آلونیت دارای شکل های مکعبی دروغین و لوزی رخ است. الگوی توزیع عناصر خاکی نادر (REE) و نسبت های لانتانیدی بیانگر نقش موثر  pH و تغییرات دمایی در گسترش این ذخیره هستند. ضرایب همبستگی بین عناصر نقش ارزنده رس ها، هماتیت، روتیل و کانی های فسفردار در تمرکز لانتانیدها را آشکار می سازند. کاهش بی هنجاری Ce در نمونه های کایولن نسبت به سنگ اولیه آندزیتی نشانگر کاهش گریزندگی اکسیژن طی گسترش فرایندهای کایولینیتی شدن در ذخیره شترخسب دارد.