تحولات نثر فارسی در مکتب بازگشت ادبی

مکتب بازگشت ادبی در طول دو دوره تاریخی افشاریه و زندیه (1148 تا 1200) پایه گذاری شد. این جنبش بنا به دلایل سیاسی و اجتماعی و متعاقب آن نگرش های جدید و انتقادی فرهنگی و ادبی، در طول نیم قرن، اسلوبی را به نثر فارسی پیشنهاد کرد که در دوره های بعدتر به صورتی هدف دار ادامه حیات داد. بررسی زمینه ها و شرایط تحول تدریجی نثر فارسی دوره بازگشت ادبی و بانیان این تحول، مسئله اصلی این مقاله بوده است. نثر دوره بازگشت ادبی قابلیت تفکیک در سه ساحت نثر دشوار، بینابین و ساده دارد؛ که هر بخش به شیوه توصیفی-تحلیلی و با ذکر نمونه هایی از نثر نویسندگان اثرگذار هر بخش معرفی شده است. بر اساس یافته های تحقیق، از اوایل عهد قاجار، تحول نثر شتاب بیشتری می یابد و به قوام و سلاست بیشتری می رسد؛ متعاقبا این نثر متحول شده، در متون درسی دارالفنون، انواع نثرنویسی علمی، نمایشی، تاریخی و نیز جراید عصر مشروطه به کار رفت.