درآمدی براصول تربیتی نقد با محوریت رساله حقوق امام سجاد علیه السلام

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول تربیتی نقد در رساله حقوق امام سجاد علیه السلام است که با روش تحلیل مضمون انجام شده؛ بدین ترتیب که تمامی بندهای رساله مورد مطالعه قرار گرفته و از میان آن ها هشت بند که از نظر مفهومی به تبیین نگرش نقادانه بسیار نزدیک بودند، انتخاب شدند. این هشت بند عبارتند از: حق ادعاکننده علیه تو، حق کسی که تو بر ضد او ادعایی داری، حق مشورت گیرنده، حق مشورت دهنده، حق نصیحت خواه، حق ناصح، حق مسیول و حق کسی که به تو بدی کرده است. همچنین عباراتی از سایر بندها که واژه «نصح» در آن ها به کار رفته، مورد تحلیل مضمون قرار گرفته اند؛ عباراتی از بندهای حق زمامدار، حق شاگرد و متربی، حق برادر، حق همسایه و حق دوست. یافته های پژوهش نشان می دهد که مشارکت در ترویج فرهنگ نقد، توجه به تفاوت های فردی و حق گرایی، سه اصل مهم اصول تربیتی نقد به حساب می آیند که خود به زیر مقولات درخواست و دعوت به نقد توسط صاحب اثر، پذیرش درخواست نقد از سوی اهل فن، توجه به ویژگی های شخصیتی، روحی و سطح دانش نقد شونده، ایجاد بستر و زمینه روحی مناسب برای پذیرش نقد، شنیدن موثر و ارزیابی منصفانه تقسیم می شوند. همچنین حاکمیت رحمت و محبت در نقادی، توجه به مصالح اجتماعی و نهادینه شدن فرهنگ تربیتی نقد در جامعه در نگاه امام سجاد علیه السلام، از دیگر یافته های این پژوهش به شمار می رود.